AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏDƏNİYYƏT NAZİRLİYİ BAKI XOREOQRAFİYA AKADEMİYASI

Proqram Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasına istinadən verilmişdir

 

 

 

6213.01 MUSİQİ SƏNƏTİ

 

İXTİSAS FƏNNİ ÜZRƏ

 

 

FƏLSƏFƏ DOKTORU İMTAHANI

 

PROQRAMI

 

 

 

Üzeyir Hacıbəyli adına

Bakı Musiqi Akademiyasının Elmi Şurasının

03.07.2019-cu  il tarixli  iclasının  qərarı ilə

(pr. №09) təsdiq edilmişdir.

 

 

 

Bakı – 2019

 

 

 

Tərtib edənlər:

 

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor

Ülviyyə İsmayıl qızı İmanova

 

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar İncəsənət xadimi,

Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor

Tariyel Aydın oğlu Məmmədov

 

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,

Pedaqogika üzrə elmlər doktoru, professor

Tamilla Fərrux qızı Kəngərlinskaya

 

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Könül Yasif qızı Nəsirova

 

 

Redaktorlar:

 

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar İncəsənət xadimi,

Fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, professor

Gülnaz Abutalıb qızı Abdullazadə

 

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,

pedaqogika üzrə elmlər doktoru, professor

Oqtay Məmmədağa oğlu Rəcəbov

 

 

Rəyçilər:

 

Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor

Gülzar Rafiq qızı Mahmudova

 

Pedaqogika üzrə elmlər doktoru, professor

Minara Rəhim Ağa qızı Dadaşova

 

 

 

 

 

İzahat vərəqəsi

 

Təqdim olunan proqram doktorantura və dissertantura şöbəsinin ixtisas fənnləri üzrə imtahanları üçün hazırlanmışdır. “Musiqi tarixi, “Musiqi nəzəriyyəsi”, “Azərbaycan ənənəvi musiqisi və müasir texnologiyalar”, eləcə də “Musiqi pedaqogikası” və “Ümumi pe-daqogika” fənnləri üzrə proqram, ali musiqi tədris ocaqlarının tədris planı əsasında yaranmışdır.

Proqramın “Musiqi tarixi” bölməsinə qədim zamanlardan başlayaraq müasir dövrə qədər Avropa, rus və Azərbaycan musiqi mədəniyyəti, bəstəkarların yaradıcılığı ilə bağlı mövzular daxil edilmişdir.

“Musiqi nəzəriyyəsi” kursu “Solfecio”, “Harmoniya”, “Musiqi əsərlərinin nəzəri təhlili“, “Polifoniya” fənnləri üzərində qurulmuşdur. Burada müxtəlif əsrlərin, o cümlədən XX əsrin tamamilə yeni qanunauyğunluqları, məqam və harmonik konsepsiyalar öz əksini tapır. Belə mövzular sırasına müasir yazı bəstəkar teknikaları və yeni modallıq, seriyalıq, mikroxromatika, polifonika ilə bağlı suallar daxildir.

“Azərbaycan ənənəvi musiqisi və müasir texnologiyalar” kursu isə “Azərbaycan xalq musiqi yaradıcılığı”, “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları”, “Muğam sənəti”, “Aşıq sənəti”, “Etnomusiqişünaslıq” fənnləri ilə bağlıdır. Azərbaycan xalqının tükənməz sərvəti olan musiqi folkloru, zəngin aşıq yaradıcılığı və muğam sənəti bu bölmədə əsas götürülür.

Proqramda ümumi və musiqi pedaqogika kursuda nəzərə alınıbdır. Suallar müasir dövrdə pedaqogika sahəsində aparılan tədqiqatlara və qabaqcıl pedaqoji təcrübə əsasında tərtib edilmişdir. Burada pedaqogika tarixinin məsələləri, elmi pedaqoji tədqiqatların metodları, pedaqogikanın ümumi əsasları və qanunauyğunluqları, həm də musiqi tədrisi metodikası, musiqinin təlim və tədris nəzəriyyəsi, onların əsas qanunauyğunluqları nəzərdə tutulur.

İxtisas fənnləri üzrə imtahan sualları musiqi sənətinin müxtəlif sahələrinin vacib məqamları ilə bağlıdır və yüksək səviyyəli mü-təxəssislərin hazırlanmasına xidmət edir.

 

“MUSİQİ TARİXİ” FƏNNİ ÜZRƏ SUALLAR

XVII əsrin sonu – XVIII əsrin əvvəllində Avropa musiqisinin əsas tendensiyaları. İ.S.Bax və Q.F.Hendel yaradıcılığı

 

İ.S.Bax (1685-1750) dünya və alman musiqi mədəniyyətinin dahi bəstəkarı kimi. Bəstəkar, ifaçı, kapelmeyster, pedaqoq kimi fəaliyyəti.

İ.S.Baxın musiqi üslubu. Yaradıcılığında vokal-instrumental janrların rolu. Dini və dünyavi kantatalar, oratoriya, passionlar, messalar, Maqnifikat məzmunu, tarixi ənənələri, kompozisiya prinsipləri.

İ.S.Baxın instrumental musiqisinin əsas janrları. Klavir musiqisinin obraz aləmi, musiqi dilinin və kompozisiyalarının xüsusiyyətləri.

İ.S.Baxın orqan musiqisinin janrları, monumentallığı, improvizəliyi.

Violino və violonçel sonataları və partitalarının prinsipləri. Violino konsertləri. Orkestr konsertləri və süitaları.

G.F.Hendelin (1685-1759) Almaniya və İngiltərənin musiqi tarixində rolu. Yaradıcılıq yolunun başlıca mərhələləri, əsas sahələrinin icmalı. İfaçılıq fəaliyyəti.

Hendelin opera yaradıcılığı.İtalyan opera-seria ilə əlaqələri, onun dramatikləşdirilməsi. İri həcmli vokal əsərlərinin tarixi əhəmiyyəti. Oratoriyalarının süjetləri, ideyaları, monumental qəhrəmani xarakteri. Hendelin instrumental musiqisinin əsas janrları. Concerto grosso və orqan konsertinin xüsusi rolu.

 

Vyana klassik musiqi məktəbi

 

İtalyan, alman, fransız, çex bəstəkarlarının yaradıcılıq axtarışarı və ideya-estetik meyillərini Avstriya zəminində sintezləşdirib inkişaf etdirən Vyana klassik məktəbi. Vyana musiqi klassiklərinin maarif əsrinin demokratik ideyaları, dövrün fəlsəfi və ədəbi tendensiyaları ilə əlaqəsi. Xalq – məişət musiqi janrlarının və xüsusiyyətlərinin musiqi tematizmind tətbiqi. Qomofon üslubun çiçəklənməsi, forma mükəmmliyi. Opera və sonata-simfonik dramaturgiyada novatorluğu.

Y.Haydn (1732-1809) Vyana klassisizminin görkəmli nümayəndəsi kimi. Klassik simfoniya və klassik kvartetin yaranmasında tarixi rolu, onların janr və intonasiya mənbələri. Haydn musiqisində klassik formaların xüsusiyyətləri. Simfonik orkestrin klassik tərkibinin formalaşması. Yaradıcılığının təkamülü. Fortepiano, solo konsertləri, ansamblların obraz aləminin zənginliyi.

İ.Haydnın “Dünyanın yaranması” və “İlin fəsilləri” oratoriya-larının süjeti, ümui quruluşu və musiqi dili.

V.A.Motsartın (1756-1791) dünya musiqisi tarixində və Vyana klassikləri içərisində yeri. Yaradıcılığının miqyası, universal xarakteri; mövzu və obrazlar aləmi.

Motsart – opera islahatçısı kimi, ənənəvi opera janrlarının fərdi təcəssümü. Musiqi dramaturgiyasının dinamik inkişafı, ariyaların növləri, ansambl və opera finallarının rolu. Orkestri, simfonik prinsipləri, uvertüraların müxtəlif növləri.

V.A.Motsartın instrumental musiqisi, onun opera yaradıcılığ ilə əlaqələri. İnstrumental silsilələrinin yeni cizgiləri. Son simfoniyaları – simfonizmin yeni inkişaf mərhələsi kimi.

Fortepiano əsərlərinin əhəmiyyəti. İnstrumental ansamblları. Rekviyeminin fəlsəfi və bədii məhiyyəti.

 

L.V.Bethovenin yaradıcılığı

 

L.Bethoven (1770-1827) yaradıcılığının tarixi əhəmiyyəti, Vyana klassisizminin inkişafında yeni mərhələnin təmsilçisi kimi. Dövrün mütərəqqi demokratik ideyalarının ifadəsi kimi Bethoven yaradıcılığının ümumi səciyyəsi, əsas mərhələləri.

Bethoven simfonizminin dialektik prinsipləri. Onun monumentallığı, dramatizmi, təzadlılığı. Sonata forması və sonata-simfonik silsilənin yeni təfsiri. Musiqi dilinin cizgiləri. Simfonik janrların aparıcı rolu, №№ 3, 5, 9 simfoniyalarının xüsusiyyətləri. № 6 simfoni-yasında təbiət mövzusu. L.Bethovenin uvertüraları proqram simfo-nizminin klassik nümunələri kimi. İnstrumental konsertləri və bu janrın simfonikləşdirilmsi (violino konserti, №№ 4, 5 fortepiano kosertləri).

L.Bethovenin fortepiano sonataları və variasiyalarının məzmunu, novator təfsiri, sonata janrının evolyusiyası. Kamera-instrumental musiqisi, kvartet üslubunun xüsusiyyətləri. “Fidelio” operasının musiqi dramaturqiyası. L.Bethovenin vokal yaradıcılığı.

 

XIX əsrin Avropa bəstəkarlarının yaradıcılığında musiqi romantizmi estetikasının əksi

 

Romantizmin meydana gəlməsi və XIX əsr incəsənətində bu cərəyanın inkişaf mərhələləri. Romantizmin estetik prinsipləri, daxili tendensiyalarının sosial və fəlsəfi gərginliyi, ideal və real kateqoriyaların münasibəti. Romantizm və xəlqilik problemi, təbiət və insan, şəxsiyyətin cəmiyyətlə təzadı. Romantik dövrünün bəs-təkarlarının yaradıcılğında sənətlərin sintezi problemi, ənənə və novatorluq.

Romantizmin əsas mövzuları. Lirik janrların irəli çəkilməsi. Romantik musiqi sənətində janrların tənasübü. Miniatürün, birhissəli formanın əhəmiyyəti. Silsilənin yeni təfsiri. İfadə vasitələrinin zənginləşməsi; klassik forma və qanunauyğunluqlarının inkişaf etdirilməsi; yeni kompozisiya prinsipləri.

Romantizm dövründə inqilabi demokratik hərəkat yeni milli bəstəkar məktəblərinin əsası kimi.

 

R.Vaqnerin opera islahatı

 

R.Vaqner (1813-1883) XIX əsr Avropa musiqisinin görkəmli nümayəndəsi kimi. Vaqner bəstəkar, musiqi yazıçısı, şair, dirijor, ictimai xadim, tənqidçi kimi. Yradıcılığının əsas mərhələləri, estetik və fəlsəfi baxışları.

Vaqner musiqi tarixində böyük opera islahatçısı kimi. İslahatının əsas prinsipləri. Romantik alman opera ənənələrinin tətbiqi və musiqi dramının formalaşması. Xalq fantastik operalarının ballada janrı ilə zənginləşməsi, miflər və əfsanələrlə bağlı süjetlərin aktuallaşması. Vaqnerin 40-50-ci illərin nəzəri baxışları, musiqi dramı prinsiplərinin əsaslandırılması. “Tristan və İzolda” – psixoloji musiqi dramı kimi, onun musiqi romantizminin inkişafında mahiyyəti, iseya-fəlsəfi konsepsiyası, musiqi dramaturgiyası və musiqi dili. “Nibelunqun üzüyü” tetralogiyası Vaqnerin islahat prinsiplrinin ifadəsi kimi. Bəstəkarın yaradıcılıq metodunda mifin rolu. Eposun fəlsəfi simvolik traktovkası. Vaqnerin musiqi dramlarının simfonik prinsipləri, leytmotiv sistemi. Yaradıcılığının Bayreyt dövrü, yeni üslub axtarışları.

 

Rus musiqisində M.İ.Qlinka ənənələri

 

M.İ.Qlinka (1804-1857) rus klassik musiqi məktəbinin banisi kimi. Qlinkanın rus muqisi tarixində rolunun A.Puşkinin rus ədəbiyyatındakı rolu ilə müqayisəsi. Qlinka estetikasının səciyyəsi. Qlinkanın folklora və Avropa musiqisinə münasibəti. Onun yaradıcılığında klassik təfəkkür tərzinin romantizmə xas cizgilərlə uzlaşması. Rus musiqisinin müxtəlif janrlarının inkişafında Qlinkanın müstəsna əhəmiyyəti. Opera yaradıcılığının rus musiqisi üçün əhəmiyyəti. Qlinka – rus vokal məktəbinin banisi kimi.

 

“Qüdrətli dəstə” bəstəkarlarının musiqili -estetik prinsipləri

 

Qüdrətli dəstə – XIX əsrin 60-cı illərində rus musisində formalaşmış yaradıcılıq birliyi. M.Balakirevin bu dəstənin formalaşmasında oynadığı tarixi rolu. Əsas prinsipləri – musiqidə xəlqilik, millilik, xalq həyatı, adət ənənələr və tarix ilə bağlı mövzuların tətbiqi. Milli keçmişin romantikləşdirilməsi, burada milli və estetik idealların axtarışı. Musorqski, Rimski-Korsakov, Küi, Borodinin yaradıcılığında əsas prinsiplərin tətbiqi yolları. Xalq mahnı janrına müxtəlif yanaşmalar. Başqa xalqların folkloruna diqqət. Opera, simfonik və vokal musiqi sahəsində nailiyyətləri.

 

P.İ.Çaykovskinin opera və simfonik dramaturgiyası

 

P.İ.Çaykovski (1840-1893) yaradıcılığı rus və dünya musiqisinin zirvələrindən biri kimi. Çaykovski öz dövrünün sosial və mənəvi problemlərini, kəskin konfliktlərini əks etdirən sənətkar kimi. Çaykovskinin tənqidi, pedaqoji fəaliyyəti. Çaykovski və Moskva konservatoriyası.

Çaykovskinin realistik opera estetikası.

Erkən operaları (“Voyevoda”, “Opriçnik”, “Dəmirçi Vakula”). “Yevgeni Onegin” operasında Puşkin sujetinin təfsiri. Psixoloji realizm prinsipləri baxımından operanın əhəmiyyəti. 80-ci illərdə konfliktli, faciəvi mövzulara meyl. “Orlean qızı” operası, “Mazepa”da tarixi-faciəvi mövzuların tətbiqi. “Çarodeyka” operasında lirik-dramatik mövzunun təcəssümü.

“Qaratoxmaq qadın” – Çaykovskinin opera yaradıcılığının zirvəsi kimi. Psixoloji musiqi dramı kimi operanın xüsusiyyətləri. Çaykovskinin son “İolanta” lirik operası.

Çaykovski yaradıcılığında simfoniya janrı. “Qış xəyalları” lirik simfoniya nümunəsi kimi. Simfoniya-dramının xüsusiyyətləri (N 4, 5, 6). “Manfred” simfoniyası.Çaykovskinin proqramlı simfonik əsərləri. Güclü həyati konfliktlərə əsaslanan mövzulara marağı.

 

A.N.Skryabinin bədii axtarışları

 

Rus musiqisi tarixinin inkişafında A.N.Skryabinin (1871-1915) rolu. Skryabin novatorluğunun mahiyyəti, lirik-psixoloji və lirik-fəlsəfi yönümü.

Fortepiano musiqisi – Skryabin yaradıcılığının aparıcı sahəsi kimi. İfaçılıq üslubunun fortepiano əsərləri ilə qarşılıqlı əlaqəsi.

Fortepiano pyesləri silsiləsi. İntim lirik surətlər və əhval-ruhiyyənin üstünlüyü. Skryabin – fortepiano poeması janrının ya-ra-dıcısı kimi. İri həcmli fortepiano əsərləri. Fortepiano konserti.

Skryabin yaradıcılığında sonata janrının təkamülü.Simfonik yaradıcılığı, Çaykovskinin lirik-psixoloji konfliktli simfonizminə yaxınlığı. “İlahi poema”. Simfonik poemaları: “Ekstaz”, “Prometey”. Skryabin yaradıcılığında sinesteziya problemi.

 

XX əsr simfonik axtarışlar kontekstində D.D.Şostakoviçin yaradıcılığı

 

XX əsrdə simfonik janrlar sahəsində axtarışlar. Ənənə və novatorluq prinsipləri. Simfoniya janrının yeni tendensiyaları, dramaturgiya prinsipləri.

D.Şostakoviç (1906-1975) XX əsr musiqisinin görkəmli nümayəndəsi kimi. Müxtəlif janrları əhatə edən Şostakoviç irsinin zənginliyi. Şostakoviç XX əsrin böyük simfonisti kimi. Simfoniya janrının Şostakoviç yaradıcılığında təkamülü. Həyat konfliktlərinin, gerçəklik hadisələrinin simfoniya janrında inikası. Simfoniya janrının özünəməxsus təfsiri, musiqi kompozisiyası, dramaturgiyasının xüsusiyyətləri.

 

“Fransız altılığı” bəstəkarlarının üslub axtarışları

 

XX əsrin əvvəlində fransız musiqi mədəniyyətinin rəngarəngliyi, üslub axtarışları. Fransız altılığı adı ilə tarixə daxil olan bəstəkarlar birliyinin musiqiyə baxışları. E.Satinin bu bəstəkarlara təsiri. L.Dürey, F.Pulenk, J.Tayfer, D.Miyo, A.Oneqqer və J.Orikin yaradıcılığı.

 

Ü.Hacıbəyov və onun Azərbaycanın musiqi mədəniyyətində

tarixi yolu

 

Ü.Hacıbəyli – Azərbaycan professional bəstəkar məktəbinin banisi, nəzəriyyəçi, publisist, pedaqoq, musiqi-ictimai xadim kimi. Bəstəkarın yaradıcılığının tarixi əhəmiyyəti və bədii ixtiraları. Yaradıcılığının dövrləşmə prinsipləri.

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” adlı kitabında əks olunmuş nəzəri konsepsiyası. Musiqi təhsil ocaqlarının və musiqi kollektivlərinin təşkilatçısı kimi. Publilistik mirası.

Müsəlman Şərqinin ilk operası “Leyli və Məcnun”un və muğam operalarının tarixi əhəmiyyəti. Bəstəkarın “Ər və arvad”, “O olmasın, bu olsun”, Arşın mal alan” operettalarının tarixi əhəmiy-yəti. Klassik tipli “Koroğlu” operasının bədii ixtiraları.

 

Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında opera

 

Ü.Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” operası Azərbaycan bəstəkar musiqi tarixinin başlanğıcı kimi. Muğam operalarının tipoloji xüsusiyyətləri. M.Maqomayevin “Şah İsmayıl” operası – muğam operalarından klassik tipli operalar arasındaki “körpü” rolu. Ü.Hacıbəylinin “Koroğlu” operası janrın zirvə nümunəsi kimi və onun bədii ixtiraları. Müxtəlif növ operaların səciyyəvi xüsusiyyətləri. F.Əmirovun “Sevil” operasında lirik-psixoloji başlanğıcın təcəssümü. M.Quliyevin “Aldanmış ulduzlar operasında” yeni yazı texnikasının ənənəvi musiqi ilə uzlaşması yolları.

 

Müslüm Maqomayevin opera yaradıcılığı

 

M.Maqomayevin Azərbaycan musiqi teatrının inkişafında rolu. “Şah İsmayıl” və “Nərgiz” operalarının mahiyyəti. Simfonik və vokal yaradıcılığı. Musiqi-ictimai fəaliyyəti.

 

Q.Qarayev və Azərbaycan musiqisi

 

Q.Qarayev bəstəkar, pedaqoq, musiqi ictimai xadim kimi. Qeyri-milli intonasiya sisteminin Q.Qarayev musiqisində tətbiqi Bəstəkarın üslub axtarışları: neoklassizm, dodekafoniya, saz.

Q.Qarayevin milli simfonik musiqisinin təşəkkülü və inkişafında rolu. “Don Kixot” simfonik qravürlərinin janr xüsusiyyətləri. III simfoniyası, violino və orkestr üçün Konsertində, “12 fuqa” fortepiano silsiləsində seriya texnikasının tətbiqi.

“Yeddi gözəl” və “İldırımlı yollarla” baletlərinin tarixi əhəmiyyəti. “24 prelüd” fortepiano silsiləsi.

 

Fikrət Əmirovun yaradıcılığı Şərq-Qərb mədəniyyəti kontekstində

 

F.Əmirov bəstəkar, musiqi ictimai xadim kimi. F.Əmirov musiqisinin üslub xüsusiyyətləri. Simfonik muğam janrının yaradıcısı kimi. “Şur”, “Kürd-ovşarı”, “Gülüstan Bayatı-Şiraz” simfonik muğamlarının tarixi əhəmiyyəti. Milli simfonik janrın inkişafında rolu. Milli opera janrnın inkişafında rolu. Kamera və konsert janrlarının əhəmiyyəti.

 

C.Hacıyev və Azərbaycan simfonik musiqisi

 

C.Hacıyev bəstəkar və pedaqoq kimi səciyyəsi. Milli simfonik janrın təşəkkülü və inkişafında rolu. Simfoniya janrının traktovkasının fərdi təfsiri. Bəstəkarın kamera-instrumental janrlarda axtarışları.

 

T.Quliyevin vokal yaradıcılığının milli kamera vokal musiqisinin inkişafında rolu

 

T.Quliyev bəstəkar, pianoçu, dirijor, folklorşünas kimi fəaliyyəti. Milli estrada-caz musiqisinin banisi kimi.T.Quliyevin milli kino musiqisinin inkişafında rolu. Musiqili sənhə əsərlərinin səciyyəsi. Vokal yaradıcılığının aparıcı rolu. Azərbaycan mahnı və romans janrına gətirdiyi yeniliklər.

 

XX əsr musiqisinin bədii axtarışları çərçivəsində

A.Məlikov və A.Əlizadə yaradıcılığı

 

A.Məlikovun bəstəkar, pedaqoq, musiqi ictimai xadim kimi səciyyəsi.

Bəstəkarın simfonik axtarışları, milli simfoniya və simfonik poema janrının inişafında rolu. A.Məlikov milli balet musiqisi milli balet janrının yeni mərhələsi kimi. “Məhəbbət əfsanəsi” baletinin mahiyyəti. A.Məlikovun milli vokal və kino musiqisinin inkişafında rolu.

A.Əlizadənin bəstəkar, pedaqoq, musiqi ictimai xadim kimi fəaliyyəti. Bəstəkarın milli simfonik musiqisinin inkişafında rolu. A.Əlizadənin balet musiqisi. İlk qəhrəmanlıq baleti “Babək”in milli balet janrının inkişafında rolu. Vokal-xor musiqisinin səciyyəvi xüsusiyyətləri. “Bayatılar” a kapella silsiləsinin mahiyyəti.

 

Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında balet

 

Balet janrının təşəkkülü və inkişaf mərhələləri. Ə.Bədəlbəylinin “Qız qalası” baletinin tarixi əhəmiyyəti, klassik balet formaları ilə milli xoreoqrafiya prinsiplərinin uzlaşması.

S.Hacıbəyovun “Qülşən” baletində müasir mövzunun təcəssümü. Q.Qarayevin “Yeddi gözəl” və “İldırımlı yollarla” baletləri milli balet janrının yeni mərhələsi kimi. Baletlərdə simfonikləşdirilmə prinsipləri. A.Məlikovun “Məhəbbət əfsanəsi” baletinin yenilikləri.

A.Əlizadənin“Babək” baleti – milli musiqi mədəniyyətində ilk qəhrəmani balet kimi əhəmiyyəti.

Azərbaycan bəstəkarlarının birpərdəli baletlərinin səciyyəvi xüsusiyyətləri.

 

Azərbaycan simfonik musiqisi

 

Azərbaycan simfonik musiqisinin təşəkkülü və inkişaf mərhələləri. Q.Qarayev, F.Əmirov, C.Hacıyev, Niyazi, S.Hacıbəyov və b. bəstəkarların milli simfonik musiqinin inkişafında rolu. Simfonik janrların özünəməxsus xüsusiyyətləri və burada Şərq-Qərb musiqi təfəkkür prinsiplərinin uzlaşması.

 

Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında muğam

 

Ü.Hacıbəylinin yaradıcılığında muğam opera janrının yaranması. F.Əmirov, Niyazi, S.Ələsgərov və b. bəstəkarların yaradıcılığında simfonik muğam janrı. C.Cahangirovun “Azad” operasında “Çahargah” xorunun mahiyyəti. Azərbaycan kamera musiqisində muğamın tətbiqi yolları.

 

 

 

 

 

“MUSİQİ NƏZƏRİYYƏ” FƏNNİ ÜZRƏ SUALLAR

 

Musiqi janrı, musiqi üslubu, musiqi dili

 

Janr termininin mənşəyi. Musiqi janrı, üslubu və dili haqqında anlayış. Məzmununa görə musiqi janrlarının təsnifatı. Epik, lirik janrlar. Rəqsvarilik və mahnıvarilik – janrların əlamətləri kimi. Məişət və peşəkar janrlar. Xor musiqisi. Musiqi əsəri daxilində jan-rın inkişafı. Dövrün üslub istiqamətləri, müəllif üslubu, əsər üslubu, dövrün üslubu. Üslub təhlili. Musiqi dili – musiqi fikrinin izahı kimi. Emosional məzmunun təcəssümündə musiqi dilinin əhəmiyyəti. Musiqi dili ilə insan nitqinin bağlılığı. Musiqi dili və melodik dili anlayışlarının oxşarlığı və fərqi.

 

Musiqi sənətində forma və məzmun kateqoriyaları

 

Məzmun obyektiv gerçəkliyin, müxtəlif insan xarakterlərin, əhval-ruhiyyənin bədii təsviri kimi. Musiqi forması məzmunun əks olunmasına yönəldilmiş vasitələrin tam nizamlanmış sistemi kimi. Məzmunun daha tutarlı xarakteri, forma və məzmunun qarşılıqlı münasibəti. Musiqi formasının iki tərəfi: prosessual və kristal. Musiqi formasının nəzəri aspektdə, zaman daxilində inkişaf edən musiqi dilinin bütün komponentlərini özündə cəmləyən musiqi ünsürü kimi nəzərdən keçirilməsi. Musiqi forması məhdud mənada, quruluş kompozisiya əlaqələrinin xüsusiyyətləri ilə bağlılığına əsaslanan üsnür kimi. Musiqi formasının prosessual və kristal tərəflərinin qarşılıqlı münasibəti – musiqi ifadə novünün müəyyən olunmasının əsası kimi.

 

Musiqi sənətinin intonasiya təbiəti

 

İntonasiya – musiqi – nəzəri anlayış kimi. İntonasiyanın geniş mənası. İntonasiya – musiqi obrazının ifadəsi, məzmunun əsas komponenti kimi.

İntonasiyanın müxtəlif mənalarda istifadəsi və mahiyyəti. İntonasiya nəzəriyyələri və onların fərqi.

Qarışıq strukturlar, yaranma faktorlar və təzahür formaları

 

Sərbəst və qarışıq formalar. Hər hansı bir bəstələnmə sxeminin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişilməsinə əsaslanan formalar. İki və daha çox ənənəvi formaların səciyyəvi cizgilərini özündə cəmləyən formalar (qarışıq formalar). Nə şəkli dəyişilmiş, nə də ənənəvi forma cizgilərini birləşdirən, əksinə, orijinal bəstələnmə planına malik olan formalar (sərbəst formalar). Sərbəst və qarışıq formaların ümumi xarakterik cizgiləri. Qarışıq formaların müxtəlif növləri (sonatalıq və silsiləlilik, sonatalıq və variasiyalılıq və s.).

 

Variasiya formasında yazılmayam əsərlərdə variasiya formasının təzahürləri və variasiya formaları

 

Variasiyalı inkişaf prinsipi və variasiya forması: bu anlayışların əlaqəsi və fərqi. Variasiya prinsipinin qeyri-variasiyalı istifadəsi. Variasiyalı-kupletli forma, variasiya formasının xalq mahnısı ilə əlaqəsi olan janr müxtəlifliyi kimi. Variasiyalı metodun və variasiya formasının xalq kökləri. Variasiya formasının mövzu və onun şəkil dəyişilmiş bir sıra təkrarından ibarət olan forma kimi təyin olunması. Variasiya formasında təkrarlanan və dəyişən ünsürlərin eyni zamanda uyğunlaşması. Variasiya – forma və janr kimi. Variasiya formasının tarixən bərqərar olmuş tipləri. Ostinato variasiyaları. Ciddi variasiyalar. Sərbəst variasiyalar.

 

Sadə formalar – klassifikasiya, struktur prinsipləri

 

Sadə formaların, birinci mövzunun şərhi zamanı period formasından istifadə olunan, sonraki hissələrdə isə perioddan mürəkkəb quruluşu ehtiva etməyən formalar kimi təyin olunması. Kupletdə meydana gələn sadə 2 və 3 hissəli forma. Sadə ikihissəli forma. Sadə 2hissəli formanın təkrarsız və təkrarlı növləri. Vokal musiqisində daha çox yayılan ziddiyətli növü. Üçhissəli formadan fərqi. Reprizsiz ikihissəli forma. Sadə formaların istifadə olunma sahəsi.

Sonata forması. Dramaturji prinsip və janr həlli xüsusiyyətləri

 

Sonata forması qomofonlu quruluşun və klassik musiqidə instrumental formaların ən yüksək növlərindən biri kimi. Onun mahiyyəti və inkişaf prinsipləri. Kompozisiya-dinamika, musiqi məntiqi baxımından xüsusiyyəti və mahiyyəti, iki təmayülün uyğunlaşması, xüsusi tonal-harmonik proseslərin rolu. Sonata formasının quruluşu, əsas bölmələri, fəal dönməz inkişaf prosesinin əsas mərhələləri kimi. Sonata formasının növləri, təkamülünün icmalı.

 

Musiqi formasında repriza növləri

 

Statik repriza və onun üçhissəli formada xüsusiyyətləri. Qısaldılmış repriza. Yalnış, dinamik, dəqiq, variant, tam və ona bənzər funksional cəhətdən oxşar, tonal repriza. Musiqi formasının başqa hissələri ilə bu repriza növlərinin münasibəti.

 

Rondo formasında yazılmayan əsərlərdə rondo formasının təzahürləri və rondo formasına aid proseslər

Rondonun əsas prinsipi, forma kimi xüsusiyyətləri. Daxili mahiyyəti – formanın “laylara” bölən və daima “tematik yeniləşmə” ilə təzələnən, təkrarlanan materialın təstiq olunması. Rondo –forma və janr kimi. Əsas səciyyəsi, refrenin ikili əhəmiyyəti, epizodların rolu. Rondonun tarixi inkişafının əsas mərhələləri.

 

Musiqi formasında hissələrin funksiyaları və həlli növləri

 

Musiqi formaları və onların daxili hissələrinin müxtəlif funksiyaları. Musiqi formasında üç əsas funksiya: ekspozisiya, inkişaf və tamamlanma – obrazın inkişafı və təkamülünü əks etdirən əsas mərhələ kimi. Bu və ya digər hissənin konkret funksiyasını təyin edən iki əsas amil. Bu funksiyaların müvafiqliyi və qeyri-müvafiqliyi. İdadə növləri – musiqi obrazının təşəkkülünü bu və ya digər məntiqi mərhələsini xarakterizə edən bir sıra səciyyəvi musiqi keyfiyyətlərinin məcmusu kimi. Əsas ifadə növləri: ekspozisiyalı, inkişaflı və tamamlayıcı. Onların səciyyəvi əlamətləri.

 

Musiqi formasında təzadlıq növləri

 

Təzadlılığın sadə, mürəkkəb sonata və silsilə formalarında rolu. Onun növləri və dərəcəsi. Əlavə funksiyasını daşıyan təzadlılıq, onun bir-birinə yaxın mövzu-obrazlar vasitəsi ilə ifadə olunan musiqi mahiyyəti. Konflikt toqquşma olmayan və bir neçə mövzu-obrazlar vasitəsilə aydın duyulan təzadlılıq. Konflikt – təzadlılığın ən ali növü kimi. Onun dramatik mahiyyəti, müxtəlif obrazların toqquşması. Müxtəlif təzadlılıq növlərinin müxtəlif janrlarda tətbiqi yolları və üsulları.

 

Harmoniya anlayışı. Harmoniyanın bədii-konstruktiv rolu

 

Harmoniya – tonların həmsədalarında qanunauyğun birləşməsi, həmsədaların məqam-tonallıqdaki əlaqələri və onların bir-birilə münasibətinə əsaslanan musiqi-ifadə vasitələri kimi. Harmoniyanın melodiyadan asılılığı, bütün ifadə vasitələri ilə əlaqəsi. Musiqi obrazlarının xarakteristikası və musiqi formasının inkişafından ötrü harmoniyanın əhəmiyyəti, harmonik vasitələr seçiminin bədii fikir və musiqi məzmunundan asılılığı. Funksionallıq, səslər hərəkəti və fonizm harmoniyanın mühüm cəhətləridir. Musiqi tarixinin müxtəlif dövrlərdə onların qarşılıqlı əlaqələri. Harmoniyanın məqam funksionallığı. Tarixi inkişafının əsas xüsusiyyətləri.

 

Polifonik janrda yazılmayan əsərlərdə polifonik strukturların funksiya xüsusiyyətləri

 

Polifonik janrların qeyri polifonik janrlarda rolu və tətbiqi yolları. Səsaltı, imitasiya, təzadlı-tematik, gizli polifoniya – obraz aləminin yaranmasında köməkçi vasitə kimi. Polifonik janrların iri həcmli janrlarda variantları və funksiyaları.

Polifonik variasiyalılığın prinsip özəllikləri,

janr və forma təzahürləri

 

Polifonik variasiyalar – variasiya formasının növü kimi. Onun spesifikası – polifonik inkişaf metodların ilə dəyişilməsi. Polifonik silsilələr, polifonik və qeyri polifonik variasiyaların ardıcıllığı. Polifonik variantlığın variasiya silsiləsindən kənar tətbiqi. Onun növləri: melodik dəyişkənliyə arxalanan polifonik variasiyalar, basso ostinato, soprano ostinato.

 

Polifonik faktura xüsusiyyətləri və onun təzahür formaları

 

Polifonik fakturanın mahiyyəti və əsas keyfiyyətləri. Onun daima yeniləşmə xüsusiyyəti, dəqiq təkrarların olmaması, səslərin ritmik və tematik münasibəti. Polifonik fakturanın növləri: xoral faktura, menzural notasiyada tətbiq olunan və səslərin metroritmik azadlığına əsaslanan faktura, komplementar polifonik faktura, müxtəlif mövzulu polifoniya, linear polifoniyanın fakturası, puantilistik faktura, orkestr kontrapunktu, aleatorik effektlər zaman yaranan faktura.

 

İmitasiyalı yazı növünün forma və janrları

 

İmitasiya mövzu və ya kiçik melodik dönümün bir səsdə keçidindən sonra başqa səsdə səslənməsi kimi. İmitasiya – polifonik musiqinin əsas metodu kimi. Fuqa, invensiya, kanon kimi musiqi formalarının imitasiyaya əsaslanması. İmitasiyanın müxtəlif növləri – sadə, kanonik, artırılmış, əşkidilmiş və s.

 

Musiqinin incəsənətin bir növü kimi xüsusiyyətləri

İncəsənət gerçəkliyin əks etdirilməsinin spesifik forması kimi. Onu fərqləndirən səciyyəvi cizgilər ümumi tipik başlanğıcı fərdi və konkret vasitəsilə əks etdirən bədii obraz: gerçəkliyin əks olunma prosesini qiymətləndirici xarakteri, biliklər, təcrübə, pro-fessionalizm, intellekt, yaradıcılıq intuisiyası, müəllif –incəsənət yaradıcısının bədii təfəkkürü eləcə də estetik zövq. Musiqinin zaman (dərketmə prosesi, məkan sənətlərindən fərqli olaraq fərdidən ümumiyə doğru gedir): səs və intonasiya sənəti kimi müəyyən olunması. İnsan nitqinin intonasiyası ilə musiqi intonasiyasının müqayisəsi.

 

Məqam və tonal prinsiplərin musiqidə rolu

 

Məqam və tonallıq anlayışları. Onların müxtəlif dövr və nəzəriyyələrdə izahı. Məqam və tonallığın xalq musiqisi və bəstəkar yaradıcılığında mahiyyəti və bir-birindən mövcud olan fərqi. Hər iki komponentin musiqi əsərinin məzmunu, obraz aləminin açıq-lanmasında oynadığı rolu.

 

Azərbaycan məqam sistemində dayaq səslərin alterasiya özəllikləri

 

Milli məqam sisteminin uzun inkişaf yoluna malik olması. Azərbaycan məqam sisteminin əsasları və qanunauyğunluqları. Ü.Hacıbəylinin məqam konsepsiyasının əsas prinsipləri. Tetraxordların və səssıralarının struktur xüsusiyyətləri. Alterasiya prinsipləri. Milli lad nəzəriyyəsinin M.S.İsmaylovun əsərlərində davamı. Alterasiya prinsiplərinin izahı və onların əsas xüsusiyyətlərinin geniş açıqlanması.

 

Major-minor sistemində Azərbaycan məqamlarının

əlaqələndirmə problemləri

 

Məqam – Azərbaycan musiqi nəzəriyyəsi sahəsində ən geniş tədqiq edilmiş problemlərdən biri kimi. Ü.Hacıbəyli – milli məqam nəzəriyyəsinin banisi kimi. Azərbaycan məqam sisteminin bir sıra təzahür vasitələri və dərki. Bu, səslər, intervallar və akkordlardır. Azərbaycan musiqisində məqamın öz quruluşu, tetraxordlar, intervalların konsekventliyi və kadensiyaların əsasında açılan nəzəri etmənin seçilmiş predmeti kimi. Azərbaycan məqamları və major-minor məqamların xarakterik xüsusiyyətləri. Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” adlı fundamental nəzəriyyəsində harmonizə misalları və onların izahı. Sonraki mərhələlərdə bu sahədə aparılan axtarışlar.

 

M.S.İsmayılovun məqam sistemi

 

M.S.İsmaylovun Azərbaycan məqam sisteminə yeni baxışı. Alimin məqam sisteminin mahiyyəti. Əksidilmiş oktavanın Azərbaycan məqam sisteminin daxilində “gizlənilməsi”. M.S.İsmaylovun məqam sisteminə əsasən qruplaşan əsas və köməkçi səssıraları və onların xüsusiyyətləri. Paralel məqamlar qrupları və onların alterasiya qanunları.

 

Azərbaycan xalq musiqi alətlərinin ümumi xarakteristikası

və klassifikasiyası

 

Azərbaycan xalq musiqi alətlərinin tarixi inkişaf yolu. Musiqi alətləri müasi dövrdə. Onların qruplaşdırılması və növləri. Təsnifat prinsipləri. Musiqi alətlərinin xüsusiyyətləri, xalq və bəstəkar musiqisində istifadə yolları.

 

Köməkçi ladların xarakterik xüsussiyyətləri

 

Köməkçi ladlar anlayışı və onların Şərq və Qərb məqam sistemlərində mahiyyəti və rolu. Ü.Hacıbəylinin klassifikasiyasına əsasən Azərbaycan məqam sistemində köməkçi məqamlar və onların quruluşu. M.S.İsmaylovun bunlara əlavə etdiyi məqamlar. Azərbaycan musiqisində köməkçi məqamların quruluşu, səssıralarının xüsusiyyətləri.

 

Azərbaycan xalq musiqisinin yığılma

və not salınma tarixinə dair

 

Azərbaycanda 1927-ci ildə çap olunmuş xalq mahnılarından ibarət ilk məcmuə olan Ü.Hacıbəyli və M.Maqomayevin “Azərbaycan Türk el nəğmələri” adlı toplunun tarixi əhəmiyyəti. Milli folklor nümunələrinin toplanılması və nota salınmasında Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Elmi-Tədqiqat Musiqi Kabineti və Bülbülün rolu. Azərbaycan xalq musiqisinin musiqisinin toplanması, tədqiqi və işlənməsində M.Maqomayev, A.Zeynallı, F.Əmirov, S.Rüstəmov, B. Hüseynli, R.Zöhrabov və b. rolu.

 

Azərbaycan şifahi ənənəli musiqisində çoxsəsli polifonik quruluşun xüsusiyyətləri

 

Şifahi ənənəli Azərbaycan musiqisində çoxsəslinin əsasları. Aşıq musiqisində çoxsəslinin əhəmiyyəti. Ənənəvi xalq ifaçılıq təcrübəsində yayılmış polifonik üsul, yəni imitasiyalı formanın yaranması və onun tar, kamança və qavaldan ibarət instrumental trioda rast gəlinməsi.

 

“Musiqi tarixi” və “Musiqi nəzəriyyəsi” fənnləri üzrə

ƏDƏBİYYAT SİYAHISI

 

Azərbaycan dilində

 

1. Abasova E. Niyazi,Bakı, 1965.
2. Abdullayeva S.A.Azərbaycan xalq musiqi alətləri. Bakı: Az.Döv. Nəş., 1972, 36 s.
3. Abdullayeva S.A. Nizamidə musiqi, musiqidə Nizami. Bakı, 2018.
4. Abdullayeva S. Azərbaycan xalq çalğı alətləri. Bakı, 2002.
5. Abdullayeva S. Azərbaycan folklorunda çalğı alətləri. Bakı, 2007.
6. Abdullazadə G.A.Qədim və orta əsərlərin musiqi mədəniyyəti: tarixi-fəlsəfi təhlil. Bakı: Qartal,1996.
7. Adıgözəlzadə H. “Üzeyir hacibəyov və onun müasirlərinin fəaliyyətinin etnomusiqişünasliq аspekti\\ http://www.musigiaz /new /read_magazine.asp?id=328&page=2
8. Azərbaycan milli musiqisinin tədqiqi problemləri.Məqalələr toplusu.3-cü buraxılış.Bakı:Elm ,1999,244 s.
9. Azərbaycan musiqi tarixi.I cild (Qədim dövrdən XX əsrə qədər. Bakı, Şərq-Qərb, 2012.
10. Azərbaycan xalq musiqisi (oçerklər). Bakı, Elm,1981.
11. Abdullayeva Z. Azərbaycan musiqi ədəbiyyatı: dərslik. Bakı: Adiloğlu, 2009.
12. Ağayeva X. Üzeyir Hacıbəyov. Dahi Azərbaycan bəstəkarının həyat və yaradıcılığı. 1955.
13. Babayev. Şifahi ənənəli Azərbaycan musiqisində intonasiya problemləri. B., Elm, 1998.
14. Bədəlbəyli Ə.B.İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti.Bakı:Elm, 1969. 446s.
15. Bülbül. Seçilmış məqalə və məruzələr. Bakı, Elm,1968.
16. Bülbül. Muğamın nota yazılması haqqında \\ Seçilmiş məqalə və məruzələri. Bakı, 1960,228 s.
17. Dadaşzadə Z. Aqşin Əlizadə. Bakı
18. Dadaşzadə Z. Simfoniyanın fəzası.Bakı, Elm, 1999.
19. Eldarova Ə. Aşıq sənəti haqqında tarixi oçerk \\Azərbaycan incəsənəti. Məqalələr toplusu. VIII buraxılış.Bakı, Azərbaycan EA nəşriyyatı, 1962.
20. Eldarova Ə. Azərbaycan aşıq sənəti. Bakı, Elm, 1996.
21. Eldarova Ə. Azərbaycan aşıq sənəti. Bakı, 2018.
22. Əliyeva F.Ş.Azərbaycan musiqisində üslub axtarışları,Bakı , 1996.
23. Əmirov.F.C.Musiqi aləmində.Bakı:Gənclik , 1983.
24. Əmirov F.Musiqi səhifələri.Bakı:İşıq, 1978.
25. Əliverdibəyov A. Rəsmli musiqi tarixi. Bakı: Şuşa, 2001.
26. Qara Qarayev. Məqalələr toplusu.Bakı, İşıq, 1978.
27. Qara Qarayev. Məqalələr toplusu.Bakı, Çinar-çap, 2003.
28. Qara Qarayev.Həyat və yaradıcılığı. Bakı, 2011.
29. Qasımova S. Cahagir Cahangirov. Bakı, Azərnəşr, 1964.
30. Qasımova S., Abdullayeva. Fikrət Əmirov. Bakı, 2004.
31. Hacıbəyov Ü. Əsərləri. I-IV cild. Bakı, 1968.
32. Hacıbəyov Ü.Seçilmiş əsərləri.Bakı, Yazıçı, 1985.
33. Hacıbəyov Ü. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları.Seçilmiş əsərləri, II cild. Bakı, 1965.
34. Hacıbəyli Üzeyir.Məqalə, oçerk, esse, arxiv materialları. Bakı, Şərq-Qərb, 2014.
35. Hüseynli B. Azərbaycan xalq musiqisinin klassifikasiyası \\ Искусство Азербайджана. Баку, изд-вo Академии наук АССР. С. 67-94.
36. İmrani R.Muğam tarixi. I cild. Bakı, 1998.
37. İmrani R. Azərbaycan muğan sənətinin yaranması və inkişaf tarixi. Bakı, 1991.
38. İsazadə Ə. Azərbaycan musiqi folklorunun öyrənilməsi tarixindən \\ Azərbayan xalq musiqisi. Oçerklər. Bakı, 1981, s. 5-29.
39. İsmayılov M.S.Azərbaycan xalq məgamlarının qohumluq münasibətləri haqqında.Üzeyir Hacıbəyov adına Az.Döv. Konservatoriyasının Elmi əsərləri, 1972, № 9, 5-43s.
40. İsmayılov M.S. Azərbaycan xalq musiqisinin janrları.Bakı:İşıq, 1984, 100 s.
41. İsmayılov M.S. Azərbaycan xalq musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsinə dair elmi-metodik oçerklər”. 1991.
42. İsmayılov M.S. Azərbaycan xalq musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsinə dair elmi-metodik oçerklər. Bakı, Elm, 1991.
43. Məmmədova R. Muğam-sonata qovşağı. Bakı, 1989.
44. Məmmədovun N. Azərbaycan muğamları // Azərbaycan xalq musiqisi. Oçerklər. Bakı, 1981.
45. Məliкоv X. Ü. Hacıbəyovun musiqi коmediyalarının dramaturji üslub xüsusiyyətləri. Bakı, 1963.
46. Muğam ensiklopediyası. Bakı,
47. Səfərova Z.Y.Üzeyir Hacıbəyov yaradıcılıgında nəzəri və estetik problemlər.Bakı:Elm, 1985, 208 s .
48. Səfərova Z.Y.Üzeyir Hacıbəyov. Bakı, Yazıçı, 1985.
49. Səfərova Z. Azərbaycan musiqi elmi. Bakı, Elm, 1998.
50. Səfərova Z.Y.Həmişəyaşar ənənələr.Bakı:Elm, 2000, 318 s .
51. Tağızadə A. Sultan Hacıbəyov. Bakı,Azərnəşr, 1967.
52. Zöhrabov R.F.Bəstəkarlarımızın portretləri.Bakı:Gənclik,1997,124 s.
53. Tağızadə А. Cövdət Hacıyev. Bakı, 1992.
54. Tağızadə А. Cövdət Hacıyev. Dərs vəsaiti. Bakı, Mütərcim, 2015.
55. Təhmirazqızı S. Fikrət Əmirov. Bakı, 2012.
56. Təhmirazqızı S. Üzeyir Hacıbəyli müasirlərin düşüncəsində. I cild. Bakı, 2016.
57. Zöhrabov R.F.Muğam.Bakı:Azərnəşr, 1991, 200 s.
58. Zöhrabov R.F.Azərbaycan təsnifləri. Təbriz, 1991.
59. Zöhrabov R.F.Bəstəkarlarımız haqqında söz.Bakı:Şur,1995, 90 s .

 

Rus dilində

 

60. Абасова Э.А. Фикрет Амиров//Ученые записки Азгосконсерватории, вып.2, 1965, с.30-37.
61. Абасова Э. Опера «Лейли и Меджнун» Узеира Гаджибекова. Баку, 1960.
62. Абасова Э. Оперы и музыкальные комедии Узеира Гаджибекова. Баку, 1961.
63. Абасова Э.А. О новаторских принципах в творчестве Кара Караева. Баку. 2000.
64. Абасова Э. Карагичева Л. Балеты Кара Караева. М.,Музгиз, 1959.
65. Абасова Э., Касимов К. Очерки музыкального искусства советского Азербайджана. 1920-1956. Баку, Элм, 1970.
66. Абасова Э., Мамедов Н. Художественная и социально-историческая функция азербайджанского мугама и сохранение его традиций. \\Профессиональная музыка устной традиции народов Ближнего и Среднего Востока и современность. Ташкент, 1981, с. 24-29.
67. Абезгауз И.В. Опера «Кероглы» Узеира Гаджибекова. О художетсевнных открытиях композитора. Москва, Советский композитор, 1987.
68. Аберт Г. В.А.Моцарт. М.: Музыка,1989.
69. Абдуллаева З. Aзербaйджaнские нaродные мелодии. Б., 1992.
70. Абдуллазаде Г.А. Философская сущность азербайджанских мугамов. Баку: Язычы, 1983.
71. Абдуллазаде Г.А. Философская сущность музыкального искусства. Баку: Ишыг, 1985, 284 с.
72. Абдуллаева С.А. Народный музыкальный инструментарий Азербайджана. Баку: Элм, 2000, 485 с.
73. Абызова Е. М.П. Мусоргский. М., 1986.
74. Азербайджанская народная музыка. Баку, Элм, 1981.
75. Алекперова Н. Ариф Меликов (Страницы жизни и творчества). Баку: Ишыг, 1988, 175 с.
76. Алиева Н. Музыкальная орнаментика в становлении музыкального тематизма. \\Профессиональная музыка устной традиции народов Ближнего и Среднего Востока и современность. Ташкент, 1981, с. 111-113.
77. Алиева Н.А. Некоторые принципы полифонии и полифонические формы в творчестве Узеира Гаджибекова//Известия Академии наук Азерб.ССР, Издательство АН Азерб.ССР, 1969, Вып.III, с.127-136.
78. Алиева Н.А. Полифонические формы в творчестве азербайджанских композиторов//Автореф. дис. … канд. искусств. Баку, 1969, 23 с.
79. Алиева Н.Т. Пассакалья и фуга в творчестве Кара Караева (К проблеме взаимодействия классических полифонических форм с основополагающими чертами азербайджанской музыки устной традиции)//Автореф. дис… канд. искусств. Киев, 1990.
80. Альшванг А. Бетховен. Очерк жизни и творчества. М.: Сов. композитор, 1971.
81. Альшванг А. Рихард Вагнер // Альшванг А. Избр. соч. В 2- х тт. Т. 2. -М., 1965.-С. 66-95.
82. Арановский М.Г. Синтаксическая структура мелодии. М.: Музыка, 1991,320.
83. Арановский М.Г. Структура музыкального жанра и современная ситуация в музыке//Музыкальный современник, т.6. М.: Советский композитор, 1987, с.5-45.
84. Арановский М.Г. Мышление, язык, семантика//Проблемы музыкального мышления. М.: Музыка, 1974, с.90-129.
85. Асафьев Б. Речевая интонация /Б. Асафьев. Л., 1965.
86. Асафьев Б. Музыкальная форма как процесс. Л., 1971.
87. Асафьев Б. Русская музыка XIX и начала XX веков. Л., 1986. 3. Гордеева Е. Композиторы могучей кучки. М., 1988.
88. Асланишвили Ш. Принципы формообразования фуг И.С.Баха («Хорошо темперированный клавир»). Тбилиси, 1975.
89. Бабаев Э.А. Ритмика азербайджанского дестгяха. Баку: Ишыг, 1990.
90. Бакиханова З. Тофик Кулиев. Баку, Ишыг, 1979.
91. Барсова Л. Николай Андреевич Римский-Корсаков.М.,1989.
92. Белоненко А. С. Георг Гендель. Л.: Музыка, 1971.
93. Беляев В.М. Музыкальная культура Азербайджана//Очерки по истории музыки народов СССР. М.: Музгиз, 1963, вып.2, с.5-81.
94. Беляев В.М. Очерки по истории музыка народов СССР М.,Музгиз, 1962.
95. Беляев В.М. О музыкальном фольклоре и древней письменности. М., Советский композитор, 1971.
96. Березовчук. О специфике периодов изменения системы музыкального языка. (К постановке проблемы) // Эволюционные процессы музыкального мышления. Л.: ЛГИТМиК, 1986j С. 3-21.
97. Бершадская Т. Гармония как элемент музыкальной системы. СПб, 1997.
98. Блинова С. Венская симфоническая школа XVIII века («Малые мастера»). -Вологда: Русь, 2003. 160 с.
99. Бобровский В. П. Функциональные основы музыкальной формы. М., 1978.
100. Бобровский В.П. Сонатная форма// Музыкальная энциклопедия. Т. 5. — М.: Сов. эн-цикл., 1981. Стлб. 200-204.
101. Бобровский В.П. Бетховен // Бобровский В. П. Тематизм как фактор музыкального мышления: Очерки. М.: Музыка, 1989.
102. Бонфельд М. Ш. Анализ музыкальных произведений: Структуры тональной музыки. Ч. 2.М.: Владос, 2003.
103. Бонфельд М.Ш. Музыка: Язык. Речь. Мышление. (Опыт системного исследования музыкального искусства). М., Москва, 1991.
104. Бонфелъд М.Ш. Теоретический курс анализа музыкальных произведений. Вологодский гос. пед. ин-т, 1982. 103 с.
105. Бэлза И. Александр Николаевич Скрябин.М.: Музыка, 1982.
106. Васина-Гроссман В.Жизнь Глинки. М.: Государственное музыкальное издательство, 1957.
107. Виноградов В. В. Проблема авторства и теория стилей. М.: Гослитиздат, 1961. 614 с.
108. Виноградов В.С. Мир музыки Фикрета. Баку, Язычы, 1983, 130 с.
109. Высоцкая М., Григорьева Г. Музыка XX века: от авангарда к постмодерну. М., 2011.
110. Гаврилова Н. История зарубежной музыки. ХХ век. М., 2005.
111. Галацкая В. И.С.Бах. М., 1966.
112. Горюхина Н. А. Эволюция сонатной формы. Киев, 1970.
113. Горюхнна H.A. Открытые формы // Форма и стиль: Сб. науч. трудов. Ч. 1. JI: ЛОЛГК, 1990.
114. Гордеева Е. Композиторы могучей кучки. М., 1988.
115. Григорьев С., Мюллер Т. Учебник полифонии. Изд.4. М., Музыка , 1985.
116. Григорьева Г. Анализ музыкальных произведений. Рондо в музыке ХХ века. М., 1995.
117. Григорьева Г. В. Музыкальные формы ХХ века. М., 2004.
118. Григорьева Г. В. Анализ музыкальных произведений: Рондо в музыке XX века. М.: Музыка, 1995.
119. Грубер Р. И. Гендель. Жизнь и творчество. Л., 1935.
120. Грубер Р. Вагнер. М., 1934.
121. Гусейнли Б. «Саз и ашугская поэзия \\ Тезисы докладов. Ленинградский научно-исследовательский институт театра, музыки и кинематографии. Ленинград, 1973.
122. Гусейнова А. Муслим Магомаев. Оперное творчество.Баку, 1997.
123. Гусейнова А. Муслим Магомаев – Очерки. Баку, 2006.
124. Дадашзаде К.Н. О семиотических принципах анализа эпических напевов азербайджанских ашыгов. Баку, 1998, автореферат диссертации.
125. «Девичья башня»: Сборник статей. Баку, АТО, 1947.
126. Дельсон В. Скрябин. Очерки жизни и творчества. М.: Музыка, 1971.
127. Дис А.К. История жизни Йозефа Гайдна, записанная с его слов Альбертом Кристофом Дисом. М.: Классика-XXI, 2000.
128. Дианин С. Бородин А.П. – М., 1988.
129. Дмитриев А. Полифония как фактор формообразования. Д., 1962.
130. Должанский А. Некоторые вопросы теории лада // Проблемы лада: Сб. статей. М.: Музыка, 1972. — С.8-34.
131. Друскин М. Иоганн Себастьян Бах. М.: Музыка, 1982.
132. Друскин М. Пассионы и мессы Иоганна Себастьяна Баха. М.: Музыка, 1976.
133. Друскин М.С. Рихард Вагнер. Изд. 2-е. М.: Музгиз, 1963.
134. Друскин М. Зарубежная музыкальная культура второй половины XIX века: Очерки. М., 1969.
135. Друскин М. О западноевропейской музыке XX века. М., 1973.
136. Евдокимова Ю. Становление сонатной формы в предклассическую эпоху // Вопросы музыкальной формы. Вып. 2. — М.: Музыка, 1972.
137. Евдокимова Ю. Многоголосие средневековья. X–XIV вв. / История полифонии. Вып. 1. М., 1983.
138. Захарова О. И. Риторика и западноевропейская музыка XVII – первой половины XVIII веков. М., 1983.
139. Зейфас Н. Concerto grosso в творчестве Генделя. — М.: Музыка, 1980.
140. Зильберквит М. А. Георг Фридрих Гендель. М.: Гамма — Пресс, 2014.
141. Зохрабов Р.Ф. Азербайджанские тэснифы. М.: Советский композитор, 1983.
142. Зохрабов Р.Ф. Азербайджанские Зерби-мугамы. Баку: Ишыг, 1984.
143. Зохрабов Р.Ф. Теоретические проблемы азербайджанского мугама. Баку: Шур, 1992, 250 с.
144. Иманова У.И. Классицизм XX века и Кара Караев//Автореф. дис… канд. искусств. Ташкент, 1990.
145. Исмайлов М.С., Карагичева Л.В. Народная музыка Азербайджана//Азербайджанская музыка. М.: Музыка, 1961, с.5-63.
146. Исмайлов М.С. Ладовые особенности азербайджанской народной музыки//Ученые записки Азгосконсерватории им.Уз.Гаджибекова, сер.XIII, 1969, № 2, с.3-33.
147. Исмайлов М.С. Структурные особенности ладов азербайджанской народной музыки (методическая разработка). Баку: 1982,22с.
148. Исмайлов М.С. Жанры азербайджанской народной музыки. Баку, 1960.
149. Исмайлова Г. Фикрет Амиров.Баку, 1956.
150. Исмайлова Г. Муслим Магомаев. Баку, 1975.
151. История азербайджанской музыки .1 том, Б., 2012, с 592.
152. Карагичева Л.Афрасияб Бадалбейли. Баку, 1965.
153. Карагичева Л.В. Кара Караев. М.: Сов. Композитор, 1960, 299 с.
154. Карагичева Л.В. Кара Караев. Личность. Суждения об искусстве. М.: Сов. Композитор, 1994.
155. Карагичева Л. Балеты Кара Караева. М.,Музгиз, 1959.
156. Карагичева К. Кара Караев. Личность, суждение об искусстве. М., 1994.
157. Караев К. Симфонические мугамы Ф.Амирова. «Сов.музыка», 1949, №3.
158. Караев К.А. Статьи, письма, высказывания. М.: Советский композитор, 1978.
159. Касимов К.А. Очерки из истории музыкальной культуры Азербайджана Х11 века// Искусство Азербайджана, т.1. Баку: Издат. АН Азерб.ССР, 1949, с.5-63.
160. Касимова С. Оперноe творчeство композиторов совeтского Aзербaйджaнa. Ч.1. Баку, Азернешр, 1973.
161. Касимова С. Оперноe творчeство композиторов совeтского Aзербaйджaнa. Ч.1. Баку, Ишыг, 1986.
162. Касимова С., Абдуллаева З.С песней по жизни. Баку, 1995.
163. Касимова С. Из истории азербайджанской оперы и балета (1908-1988). Баку: Адильоглы, 2006.
164. Кашкай Х. Азербайджанский балетный театр. Вопросы музыкальной драматургии. М., «Советский композитор», 1987.
165. Керимов С. Ниязи (жизнь и творчество). Баку, Язычы, 1982.
166. Кириллина Л. Классический стиль в музыке XVIII – начала XIX века. Самосознание эпохи и музыкальная практика. М., 1996.
167. Кириллина Л. В. Бетховен. Жизнь и творчество : В 2 т. — М.: Московская консерватория, 2009.
168. Комиссарская М. Русская музыка XIX века. – М., 1974.
169. Крауклис С. Оперные увертюры Р. Вагнера. М., 1964.
170. Кремлев Ю.А. Йозеф Гайдн. М.: Музыка, 1972.
171. Климовицкий А. Зарождение и развитие сонатной формы в творчестве Д.Скарлатти // Вопросы музыкальной формы. Вып. 1. М.: Музыка, 1966.
172. Климовицкий А.И. О творческом процессе Бетховена: Исследование. Л.: Музыка, 1979. 175 с.
173. Кон Ю. Г. Избранные статьи о музыкальном языке. СПб: Композитор, 1994.
174. Конен В: Театр и симфония / Роль оперы в формировании* классической симфонии. -М.: Музыка, 1968.
175. Коробова А. Г. Теория жанров в музыкальной науке: история и современность. М., 2007.
176. Кремлев Ю. Йозеф Гайдн. М.,1972.
177. Куницкая Р.И. Французские композиторы XX века. М.: “Советский композитор”, 1990.
178. Лаврентьева И. Вокальные формы в курсе анализа музыкальных произведений. М., 1978.
179. Лаул Р. Модулирующие формы: Лекция. Л.: ЛОЛГК, 1986.
180. Лаул Р. Мотив и музыкальное формообразование. Л.: Музыка, 1987.
181. Левик В. Вагнер. М., 1978.
182. Ливанова Т. Бах и Гендель (Проблемы стиля) // Русская книга о Бахе. М., Музыка, 1985.
183. Лобанова М.Музыкальный стиль и жанр: история и современность. М.: Сов. композитор. 1990.
184. Лукьянова Н. Д.Д. Шостакович. М., 1980.
185. Мазель Л. О мелодии. М., Музгиз, 1952.
186. Мазель Л. Проблемы классической гармонии. М., 1972.
187. Мазель Л. А. Строение музыкальных произведений. М., 1986.
188. Мазель Л. Проблемы классической гармонии. М.: Музыка, 1972.
189. Мазель Л. А., Цуккерман В. А. Анализ музыкальных произведений. Элементы музыки и методика анализа малых форм. М., 1967.
190. Мамедбеков Д. Симфонические мугамы Фикрета Амирова. М.: Советский композитор,1961,с 63.
191. Мамедова А.З. Музыкальные миниатюры Азербайджана. Баку: Элм, 1990.
192. Мамедова Б.А. О некоторых чертах гармонического языка Кара Караева. Баку: Азмузгиз, 1959.
193. Мамедова Б.А. О некоторых ладовых особенностях гармонии азербайджанских композиторов//Ученые записки Азгосконсерватории им.Уз.Гаджибекова, сер.XIII, 1973, № 1, с.40-69.
194. Мамедова Р.А. Музыкально-эстетические особенности азербайджанских мугамов. Баку: Общество «Знание» Азерб. ССР, 1987.
195. Мамедова P. Азербайджанский мугам. Баку, «Элм», 2002.
196. Мамедов Т.А. Традиционные напевы азербайджанских ашыгов. Баку: Ишыг, 1988.
197. Махмудова Ш. Тема как носитель драматургического процесса в мугаме. Баку, «Шур», 1997.
198. Меликова Ш.А. Восточная монодическая культура и симфонический мугам «Раст» Ниязи. Баку: Гянджлик, 1999, 227 с.
199. Меликова Ш. Балет «Читра» Ниязи. Баку, Гянджлик, 1999.
200. Медушевский В. Интонационная форма музыки. М., 1993.
201. Медушевский В.В. О сущности музыки и задаче музыковедения // Методологическая функция христианского мировоззрения в музыкознании. М.; Уфа, 2007.
202. Меликова Л. О сборнике «50 азербайджанских народных песен» С.Рустамова \\Ученые записки Аз.Гос. Консерватории им. У.Гаджибекова. Баку,1966, №2, с. 66-83.
203. Mехмандаров Л. Акшин Ализаде // Музыка республик Закавказья. Тбилиси, 1975.
204. Милка А. П. Теоретические основы функциональности в музыке. Д.: Музыка, 1982. 150 с.
205. Мильштейн Я. Хорошо темперированный клавир И.-С.Баха и особенности его исполнения. М., 1967.
206. Михайлов М. Стиль в музыке. Исследование. М., Музыка, 1981.
207. Михайлов А. Романтизм // Муз. жизнь. 1991. – № 5-6. – С.20-23.
208. Морозов С. Бах. М.: Молодая гвардия, 1975.
209. Назайкинский Е.В. Стиль и жанр в музыке. М., 2003.
210. Назайкинский Е.В. Логика музыкальной композиции. М., 1982.
211. Николаева Н.С. Об оперном симфонизме Вагнера // Рихард Вагнер / Сб. статей. М., 1987.
212. Новак Л. Йозеф Гайдн. М.: Музыка, 1973.
213. Павлишин С. Арнольд Шенберг. М., 2001.
214. Пазычева И. Вариантность в азербайджанской музыке. Б., 2015.
215. Петрусева Н. Музыкальная композиция ХХ века: эстетика, структуры, методы анализа. 1 часть. Пермь, 2006.
216. Петрусева Н. Музыкальная композиция ХХ века: эстетика, структуры, методы анализа. 2 часть.Пермь, 2016.
217. Проблемы романтизма. М., 1971. Вып. 2.
218. Протопопов В. В. Принципы музыкальной формы Бетховена: Сонатно-симфонические циклы Ор. 1-81. М.: «Музыка», 1970.
219. Протопопов Вл. Очерки из истории инструментальных форм XVI – начала XIX века. М., 1979.
220. Протопопов Вл. Из истории инструментальных форм XVI – начала XIX века. М., 1980. Хрестоматия. Теория современной композиции.М., 2005.
221. Протопопов Вл. Принципы музыкальной формы Бетховена. М., 1970.
222. Протопопов Вл. Принципы музыкальной формы И. С. Баха. М., 1981.
223. Протопопов Вл. Сонатная форма в западноевропейской музыке 2-й половины XIX века. М., 2002.
224. Протопопов В. Вариационные процессы в музыкальной форме. М., 1967.
225. Протопопов В. История полифонии. Вып. 3. Западно-европейская музыка XVIII первой четверти XIX века. М., 1985.
226. Роллан Р. Жизнь Бетховена / Пер. с франц. Л., 1937.
227. Ручьевская Е.А. Функции музыкальной темы. М., 1977.
228. Ручьевская Е. А. Классическая музыкальная форма. — СПб.: «Композитор», 1998.
229. Сафарова З.Ю. Теоретические и эстетические проблемы в творчестве Узеира Гаджибекова. Баку: Элм, 1985.
230. Скребков С. Художественные принципы музыкальных стилей. М., 1973.
231. Смирнов В.В. История зарубежной музыки. Начало XX в. середина XX века. М., 2001.
232. Соколов А.С. Музыкальная композиция ХХ века: диалектика творчества. М., 1992.
233. Соллертинский И. Романтизм, его общая и музыкальная эстетика. В сб.: «Музыкально-исторические этюды». М., 1964.
234. Способин И. В. Музыкальная форма. М., 2002.
235. Теоретические проблемы музыкальных форм и жанров: Сб. статей. — М.: Музыка, 1971.
236. Сохор А. Бородин А.Н. М.-Л. Музыка. 1965.
237. Сохор А.Н. Эстетическая природа жанра в музыке. М.: Музыка, 1968.
238. Тагизаде А.Солтан Гаджибеков. Баку, 1969.
239. Тагизаде А. Джевдет Гаджиев. 1979.
240. Тагизаде А. Акшин Ализаде. Баку, Ишыг, 1986.
241. Тараканов М. Музыкальный театр Альбана Берга. М., 1976.
242. Третьякова Л. Д. Шостакович. М., 1976. 26. Третьякова Л. Русская музыка XIX века. М.,
243. Тюлин Ю. Н., Бершадская Т., Пустыльник И., Пэн А., Шнитке А. Музыкальная форма. М., 1965.
244. Тюлин Ю. Н. Музыкальная форма. Л.: «Музыка», 1974.
245. Тюлин Ю.Н. Учение о гармонии. М.: Музыка, 1966.
246. Тюлин Ю.Н. Произведения Чайковского: Структурный анализ. М.: Музыка, 1973.
247. Фархадова С. Обрядовая музыка Азербайджана (на примере траурных песнопений и свадебных песен).Баку, Элм, 1991.
248. Фархадова P. Балет «Девичья башня» А.Бадалбецли. Баку, Азернешр. 1962.
249. Филенко Г. Французская музыка первой половины XX века. Очерки. Л., Музыка, 1983.
250. Форкель Н. О жизни, искусстве и произведениях Иоганна Себастьяна Баха. М.: Музыка, 1987.
251. Франтова Т. Полифония как современная художественная универсалия. Ростов н/Д, 1986.
252. Франтова Т. Хоральная обработка. М., 1991.
253. Фраёнов В. Музыкальная форма. Курс лекций. М., 2003.
254. Холопов Ю. Концертная форма у И. С. Баха // О музыке. Проблемы анализа. М., 1974.
255. Холопов Ю.Н. О сущности музыки // Юрий Николаевич Холопов и его научная школа. М., 2003.
256. Холопов Ю.Н. Введение в музыкальную форму. М., 2008.
257. Холопова В. Формы музыкальных произведений. Санкт-Петербург, «Лань», 1999.
258. Холопов Ю.Н. Об эволюции европейской тональной системы // Проблемы лада. — М.: Музыка, 1972.
259. Холопова В., Холопов Ю. Антон Веберн. Жизнь и творчество. М., 1984.
260. Цуккерман В. Анализ музыкальных произведений. Вариационная форма. М., 1974.
261. Цуккерман В. Анализ музыкальных произведений. Общие принципы развития и формообразования в музыке. Простые формы. М., 1980.
262. Цуккерман В. Анализ музыкальных произведений. Рондо в его историческом развитии. Ч. 1–2. М.,1988–1990.
263. Цуккерман В. Анализ музыкальных произведений. Сложные формы. М., 1983.
264. Чайковский М. Жизнь П.И.Чайковского. М.: Алгоритм, 1997.
265. Челебиев Ф. О морфологии мугама \\ Народная музыка. История и типология. ЛГИТМ, 1989, с. 135 – 156.
266. Чёрная Е. С.Моцарт. Жизнь и творчество. М.: Музыка, 1966.
267. Шарифова-Алиханова В. Фикрет Амиров. Баку. Сада. 2005.
268. Швейцер А. Иоганн Себастьян Бах. М.: Музыка, 1965, М.: Классика-XXI, 2002, 2011.
269. Эльдарова Э. Искусство ашыгов Азербайджана. Баку,1984.
270. Эдьдарова Э. Саз – основной музыкальный инструмент азербайджанских ашыгов\\Ивестия АН АССР. Серия литература, языка и искусства. Баку,1964, №2, с. 36-37.
271. Юсифова А. Джевдет Гаджиев. Хроника жизни. Статьи. Высказывания. Баку, 2013.

 

 

“AZƏRBAYCAN XALQ MUSİQİSİNİN TARİXİ VƏ NƏZƏRİYYƏSİ” FƏNNİ ÜZRƏ SUALLAR

 

XX əsr Azərbaycan etnomusiqişünaslarının elmi əsərlərinin mahiyyəti

 

XX əsrdə Azərbaycan etnomusiqişünaslığının təkamül və inkişaf yolları. Ənənəvi musiqiyə dair ilk araşdırmaların və not toplularının meydana gəlməsi. Bəstəkar və musiqişünasların musiqi-folklorşünaslıq fəaliyyətinin ümumi səciyyəsi. Toplama, notlaşdırma, nəşr, tədqiqat işləri. Elmi-Tədqiqat Musiqi Kabinetinin fəaliyyəti. Musiqi, elmi, tədris müəssisələrində ənənəvi musiqiyə dair tədqiqatların davam etdirilməsi. Xalq mahnı və rəqslərinə, rənglərə, muğamlara və aşıq havalarına dair ilk not nəşrləri.

Xalq mahnı və rəqslərinə, muğamlara, zərbi-muğamıara, rəng və təsniflərə, aşıq dastan və havalarına, xalq çalğı alətlərinə, ifaçılıq sənətinə dair araşdırmaların xülasəsi.

Ənənəvi musiqiyə dair müqayisəli və nəzəri tədqiqatlar.

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan türklərinin musiqisi haqqında” məqaləsi. “Azərbaycan musiqinə bir nəzər”, “Vəzifəyi-musiqiyyəmizə aid məsələlər”, “Azərbaycanda musiqi təhsili”, “Azərbaycan türk xalq musiqisi haqqında”, “Şərq musiqisi haqqında Qərb alimlərinin təfsiri”, “Qərb aləti və Şərq musiqisi” məqalələrində ənənəvi musiqi məsələləri.

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” əsəri və onun etnomusiqişünaslığın nəzəri inkişafında rolu.

Bülbülün xalq musiqisinə dair məqalə və çıxışları (“Seçilmiş məqalə və məruzələri” kitabında).

B.Hüseynlinin “Azərbaycan xalq rəqs musiqisi “dissertasiyası (rus dilində);

R.İsmayılzadənin “Azərbaycan xalq mahnıları” dissertasiyası (rus dilində);

Ə.İsazadənin “Azərbaycan xalq musiqisi (mənbələri, toplanma və tədqiqat problemləri)” dissertasiyası (rus dilində);

Ə.Eldarovanın “Azərbaycan aşıq sənəti” monoqrafiyası;

T.Məmmədovun “Koroğlu havaları”, “Azərbaycan aşıqlarının ənənəvi havaları” monoqrafiyaları (rus dilində);

E.Babayevin “Azərbaycan dəstgahının ritmikası” monoqrafiyası;

R.Zöhrabovun “Azərbaycan təsnifləri”, “Muğam”, “Azərbaycan zərbi-muğamları” monoqrafiyaları;

R.İmraninin “Azərbaycan muğam sənətinin tarixi və elmi-nəzəri əsasları” dissertasiyası;

S.Fərhadovanın “Azərbaycan mərasim musiqisi” monoqrafiyası (rus dilində), “Azərbaycan monodik musiqisi” dissertasiyası (rus dilində);

S.Abdullayevanın “Azərbaycan xalq çalğı alətləri”, “Azərbaycan folklorunda çalğı alətləri”, “Azərbaycan xalq çalğı alətlərinin tarixşünaslığı” monoqrafiyaları (rus dilində);

F.Xalıqzadənin “Azərbaycan xalq musiqisinin ritmikası” dissertasiyası (rus dilində);

T.Kərimovanın “Ana folkloru” dərs vəsaiti;

Ə.Məmmədovanın “Azərbaycan musiqi miniatürləri” monoqrafiyası; “Azərbaycan xalq mahnılarında tematizm problemləri və formayaranma prinsipləri” dissertasiyası (rus dilində);

Ə.Ələkbərovanın “Naxçıvan zonasının yallı kütləvi rəqsləri” dissertasiyası (rus dilində).

 

Klassik aşıq havalarının ifaçıları haqqında

 

Aşıq sənətində təbəqələşmə. Yaradıcı, ifaçı və ustad aşıqlar. Ustad aşıqların yaradıcılıq, ifaçılıq və öyrətmək funksiyaları. İfaçılıq – aşıq sənətində ənənələrin, havacatın və dastanların yaşaması, dinlənilməsi və ötürülməsinin əsas amili kimi.

Aşıq sənətinin etnomədəni, bədii-estetik, didaktik və tərbiyəvi funksiylarının gerçəkləşməsində ustad ifaçıların rolu. İfaçı – aşıq sənətinin qoruyucusu, yaşadıcısı, öyrədicisi, təbliğatçısı kimi.

Aşıq sənətində “klassik hava” anlayışı. Klassik aşıq havalarının təsnifatı və növləri.

Azərbaycan aşıq mühitləri və məktəbləri. Aşıq mühitlərini və məktəblərini yaradan, formalaşdıran, yaşadan və inkişaf etdirən sənətkar aşıqlar. Aşıqların sənətkarlıq şəxsiyyəti və ifaçılıq məziyyətləri.

Ustad və peşəkar aşıq ifaçılarının həyat və yaradıcılığı.

Simfonik muğamlarımız (tarixi nəzəri aspektdə)

 

“Simfonik muğam” anlayışı. Simfonik muğam – sintetik və inteqrativ forma və janr kimi. Simfonik muğamların ümumi janr, forma xüsusiyyətləri.

Simfonik muğamların meydana gəlməsinin tarixi-mədəni şərtləri. Bəstəkar yaradıcılığında simfonik muğamların təşəkkülünü təmin edən janrlar, formalar və inteqrasiya prosesləri.

Muğam və simfonik formalar arasında ümumi və fərqli xüsusiyyətlər. Simfonik muğamda Şərq və Qərb musiqi təfəkkürlərinin əlaqələndirilməsi. “Muğam” və “simfoniya” forma və janrlarının sintezi.

“Simfonik muğam” ideyasının yaranması. Bülbül və Fikrət Əmirovun simfonik muğamların təşəkkülündə yaradıcı əməkdaşlığı. Bülbül simfonik muğamlar haqqında.

Simfonik muğam janrına müraciət edən bəstəkarlar.

F.Əmirovun “Şur”, “Kürd-ovşarı” və “Gülüstan Bayatı-Şiraz” simfonik muğamları. Yaranma və ifa tarixləri. Ənənəvi mu-siqidən istifadə. Forma və üslub xüsusiyyətləri.

Niyazinin “Rast” simfonik muğamı. Yaranma və ifa tarixi. Ənənəvi musiqidən istifadə. Forma və üslub xüsusiyyətləri.

S.Ələsgərovun “Bayatı-Şiraz” simfonik muğamı. Yaranma və ifa tarixi. Ənənəvi musiqidən istifadə. Forma və üslub xüsusiyyətləri.

V.Adıgözəlovun “Segah” simfonik muğamı. Yaranma və ifa tarixi. Ənənəvi musiqidən istifadə. Forma və üslub xüsusiyyətləri.

T.Bakıxanovun “Humayun”, “Nəva”, “Rahab”, “Şahnaz”, “Dügah” simfonik muğamlar. Yaranma və ifa tarixləri. Ənənəvi musiqidən istifadə. Forma və üslub xüsusiyyətləri.

 

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları”

risaləsinin əhəmiyyəti və onun təhlili

 

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” risalə-si üzərində işləməsi. Əsərin ilk və sonrakı nəşrləri.

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” risaləsi orta əsrlərin məqam nəzəriyyəsinin yeni və müasir inkişaf mərhələsi kimi.

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqsinin əsasları” risaləsinin strukturu, mündəricəsi və məzmunu. Ü.Hacıbəylinin məqam nəzəriyyəsinin əsas müddəaları. Səs sistemi. Azərbaycan məqamlarının əmələ gətirən iki mühüm şərt: Səs qatarında x.kvarta, x.kvinta, b. və k. sekstalar konsekventliyi; səs qatarında üçtonun yolverilməzliyi. Azərbaycan məqamlarını əmələ gətirən tetraxordlar, onların növləri və birləşmə üsulları.Azərbaycan məqamlarının növləri. Əsas və əlavə məqamlar. Ümumi səciyyələndirmə.Azərbaycan məqamlarında mayə və əsas ton. Mümkün olan xromatizm və melizm.Əsas Azərbaycan məqamları: Qurulma qaydası; Mayə, əsas ton; Pillələrin funksiyaları; Kadans xüsusiyyətləri. İstinad pərdələri; Alterasiyalar. Əlavə Azərbaycan məqamları: Qurulma qaydası; Mayə, əsas ton; Pillələrin funksiyaları; Kadans xüsusiyyətləri; İstinad pərdələri; Alterasiyalar. “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” risaləsinin bəstəkar və musiqişünas yaradıcılığında tətbiqi, onun nəzəri, praktik və analitik əhəmiyyəti.

“Azərbaycan xalq musiqsinin əsasları” risaləsinin musiqi nəzəriyyəsinin, musiqişünaslığın, təhlil metodunun inkişafına təsiri.

 

Xanəndə və sazəndələr haqqında tarixi aspektdə məlumatlar

 

Xanəndə və sazəndələrin Azərbaycan musiqi-ifaçılıq tarixində yeri və rolu. Muğam sənətinin yaşamasında, inkişafında və təbliğində peşəkar xanəndə və sazəndə sənətkarlarının tarixi rolu. Qədim, orta əsrlərin yazılı-ədəbi, musiqi-elmi, etik-fəlsəfi və rəssamlıq mənbələrində xanəndə və sazəndə sənəti haqqında məlumatlar.

Sazəndələr instrumental musiqi ifaçılığı tarixində. İnstrumental və vokal-instrumental musiqi janrlarının yaranması və inkişafında sazəndələrin solo-ifaçılıq və müşayiətedici funksiyaları.

Azərbaycanda XIX əsr muğam məktəbləri və məclisləri. Onların fəaliyyəti, ümumi və fərqli cəhətləri, ənənəvi ifaçılıq sənətinin inkişafında rolu. Qarabağ, Bakı-Abşeron, Şamaxı bölgələrinin peşəkar xanəndə və sazəndələri.

XX əsrdə xanəndə və sazəndə sənətinin tarixi inkişaf yolları. Musiqi təhsilində xanəndə və sazəndə ənənələrinin tədrisi. Müasir dövrdə xanəndə-sazəndə sənətkarlığı və onun nailiyyətləri. Yeni ifaçılıq nəslinin meydana gəlməsi.

 

Bəstəkarlarımızın kamera musiqisi janrlarında

xalq çalğı alətlərindən istifadə məsələləri

 

S.Ələsgərov. “Tar ilə fortepiano üçün sonatina”, “Saz ilə fortepiano üçün Aşıqvari”, “Qanun ilə fortepiano üçün Poema”, “Kamança ilə fortepiano üçün Skertso”.

N.Əliverdibəyov. Qanun ilə fortepiano üçün “Elegiya”.

F.Əlizadənin kamera orkestri üçün “Alov” əsərində tar aləti.

F.Qarayevin “Xütbə, muğam və surə” əsərində tar aləti.

D.Dadaşov. Qanun ilə kamera orkestri üçün Skertso.

C.Quliyevin “Saz və violino ilə fortepiano üçün sonata”, “Silmi orkestr ilə zurna üçün Musiqi”.

E.Mansurov. Tar ilə simli kvartet üçün “Saqinamə”.

 

Mir Möhsün Nəvvab və onun “Vüzuhül-ərqam” risaləsi

 

Mir Möhsün Nəvvabın yaşayıb-yaratdığı dövrün və mühitin bədii, musiqi, yaradıcılıq və ifaçılıq aspektlərinin səciyyə-ləndirilməsi. M.M.Nəvvabın çoxşaxəli yaradıcılığı.

M.M.Nəvvab XIX əsrin ikinci yarısı – XX əsrin əvvəllərində Qarabağ musiqi mədəniyyətinin və elminin görkəmli şəxsiyyəti kimi. Azərbaycanda musiqi tarixinin, ifaçılığın və muğam sənətinin öyrənilməsində rolu. Şuşa şəhərində “Məclisi-fəramuşan” adlı muğam məclisinin fəaliyyəti. M.M.Nəvvabın musiqi risalələri. “Vüzuhül-ərqam” risaləsi. Yazılma və nəşr tarixi. Risalənin quruluşu və məzmunu. Risalədə sout, ouc, həziz, pərdə, məqam, şöbə, guşə, avaz, muğam, dəstgah, zəngulə anlayışları və onların haqqında məlumatlar. Risalədə cədvəllər, musiqinin insan səhhətinə təsiri, musiqinin və muğamların təbiətlə bağlı yaranışı, musiqi alətləri və ifaçılıq haqqında.

Azərbaycan xalq musiqisi janrlarının təhlili (mahnı və rəqslər)

 

Etnomusiqişünaslıqda “kiçik janrlar”, “kiçik formalar” anlayışı. Azərbaycan xalq mahnılarında və rəqslərində bədii ifadə vasitələri və üsulları, onların forma təhlili. Xalq mahnı və rəqslərində formayaradıcı amillər. Təkrarlılıq, variativlik, variantlılıq, təzadlılıq, sekvensiyalılıq prinsipləri.

Azərbaycan xalq mahnılarında və rəqslərində submotiv, motiv, fraza, cümlə, period quruluşlarının özünəməxsus xüsusiyyətləri. Sadə və mürəkkəb period, sadə və mürəkkəb ikihissəli, sadə və mürəkkəb üçhissəli formaların təzahürləri. Rondovarilik təzahürləri. Kvadrat və qeyri-kvadrat, simmetrik və qeyri-simmetrik quruluşlar.

Xalq mahnılarında kuplet, kuplet-nəqarət, kuplet-refren quruluşları. Xalq mahnılarının və rəqslərinin məqam və melodiya təhlili. Məqam quruluşunun formayaradıcı rolu,istinad pillələri və onların bədii forma və məzmunun yaranmasında rolu. Səsyüksəkliyin, melodik üslubiyyatın, melodik hərəkət növlərinin, sıçrayışların, alterasiyaların təhlili. Xalq mahnılarında və rəqslərində musiqi ilə şeirin bədii-estetik, melodiya, intonasiya əlaqələrinin təhlili. Metr-ritm təhlili.

 

Azərbaycan zərbi-muğamları və onların bəstəkar

yaradıcılığında təzahürü

 

Zərbi-muğam – şifahi ənənəli professional musiqi janrı kimi. Zərbi-muğamların ümumi janr səciyyəsi, növləri, muğam və məqam əsasları. Ü.Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun”, R.Qliyerin “Şahsənəm” operalarında, Ə.Bədəlbəylinin “Qız qalası” baletində zərbi-muğamlara müraciət.V.Adıgözəlovun “Natəvan” operasında və “Qarabağ şikəstəsi” oratoriyasında zərbi-muğamlar və “Qarabağ şikəstəsi”. F.Əmirovun simfonik muğamlarında zərbi-muğamlardan istifadə. M.Əhmədovun simfonik orkestr üçün “Heyratı” əsəri. N.Məmmədovun xalq çalğı alətləri orkestri üçün “Zərbi-muğam” əsəri.

 

 

 

Şərq dünyasının musiqişünas-alimlərinin risalələrinin şərhi

 

Yaxın və Orta Şərqdə musiqi elminin ümumi tarixi və nəzəri səciyyəsi. Musiqi risalələri və onların quruluşu, mövzu dairəsi. Musiqinin nəzəri, praktik və tətbiqi məsələləri. Musiqinin riyaziyyat, məntiq, tarix, fəlsəfə, psixologiya, təbabət, nücum, etika, pedaqoji elmlər tərəfindən öyrənilməsi. Musiqi digər elmlərin obyekti kimi.

Yəqub Əl-Kindinin (801-873) “Melodiyalar bəstələmək haqqında böyük risalə”, “Musiqinin mühüm anlayışları haqqında risalə”ləri. Yəhya ibn əl-Münacimin (855-913) “Kitab fil-musiqi” ri-saləsi. Əbu Nəsr əl-Fərabinin (871-950) “Musiqi haqqında böyük kitab” risaləsi. Əbu Əli ibn Sinanın (980-1037) “Kitabül-şəfa”, “Risaleyi fi-ilmil musiqa”, risalələrində musiqi nəzəriyyəsinə, musiqinin tətbiqinə və təsirinə dair fikirlər.Səfiəddin Ürməvinin (1217-1294). “Kitab əl-ədvar” risaləsi. Əbdülqadir Marağayinin (1353-1434). “Kənzül əl-əlhan”, “Came-əl-əlhan”, “Məqasid əl-əlhan”, “Şərhül kitab əl-Ədvar” risalələri. Əbdürrəhman Caminin (1414-1492) “Risaleyi-musiqi” əsəri. Fətullah Şirvaninin (1417-1486) “Məcəllə fil-musiqa” risaləsi.

 

Azərbaycan aşıq havalarının şərhi

 

Aşıq havalarının təsnifatı, etimologiyası. Sənətkar adı, yer adı, etnonim adı daşıyan havalar.Aşıq musiqisində silsiləvi havalar. Nəsihətamiz, didaktik, vəsfedici havalar. Lirik havalar. Epik-qəhrəmani havalar. Məhəbbət və qəhrəmanlıq dastanlarının havacat repertuarı. Aşıq havalarının məqam, kök əsasları. Aşıq havacatında poetik formalar. Aşıq havalarında musiqi və şeirin bədii-estetik, forma, melodiya, məqam, metr-ritm əlaqələri.

 

Aşıq yaradıcılığında poeziyanın rolu

 

Aşıq yaradıcılığının xüsusiyyətləri, sinkretik xarakteri. Saz-söz sənətinin aşıq musiqisində vəhdəti. Aşıq yaradıcılığında poetik faktor, özünəməxsus poetik formaları və xüsusiyyətləri. Poetik və melodik cizgilərin qarşılıqlı əlaqəsi problemi.

Xalq mahnı və rəqsləri bəstəkarlarımızın işləmələrində

 

Xalq mahnı və rəqs işləmələrinin növləri.

Ü.Hacıbəylinin, F.Əmirovun, S.Hacıbəyovun, C.Cahangirovun, R.Hacıyevin, S.Ələsgərovun, H.Xanməmmədovun, R.Mustafayevin, N.Əliverdibəyovun, T.Bakıxanovun, S.İbrahimovanın, E.Dadaşovanın və b. xalq mahnı işləmələri. M.Maqomayevin, S.Hacıbəyovun, T.Quliyevin, R.Hacıyevin, M.Əhmədovun, T.Bakıxanovun xalq rəqs işləmələri. İşləmələrin məqam, harmoniya, çoxsəslilik, polifonik, ritm xüsusiyyətləri.

 

Ürməvi və Marağainin yaradıcılığı XIII-XV əsrlərin

Şərq musiqi elminin zirvəsi kimi

 

Səfiəddin Ürməvinin (1217-1294) bəstəkarlıq, musiqişünaslıq və ifaçılıq fəaliyyəti. “Kitab əl-ədvar”, “Risaleyi-Şərəfiyyə”, “Əl-iqa” risalələrində musiqinin nəzəri və praktik məsələləri. Musiqisinin əbcəd sistemi ilə yazılması. Bəstəkarlıq nümunələri. Məqam, üsul və bəhrlərin tətbiqi.

Əbdülqadir Marağayinin (1353-1434) bəstəkarlıq, musiqişünaslıq və ifaçılıq fəaliyyəti. “Kənzül əl-əlhan”, “Came-əl-əlhan”, “Məqasid əl-əlhan”, “Kitab əl-ləhniyyə”, “Şərhül kitab əl-Ədvar” risalələrində musiqinin nəzəri və praktik məsələləri. Risalələrdə bəstəkarlığına aid nümunələr. Musiqinin əbcəd sistemi ilə yazıya alınması. Bəstəkarlıqda məqam və üsulların tətbiqi. “Növbəti-mürəttəb” musiqi forması və janrı kimi. S.Ürməvinin və Ə.Marağayinin Şərq ənənəvi professional musiqisinin və musiqi elminin inkişa-fında rolu.

 

Şifahi ənənəli Azərbaycan professional musiqisinin janrları

 

Muğam janrı. Tərifi. Etimologiyası. Təsnifatı. Dəstgah muğamlar. Kiçik həcmli muğamlar. Janr haqqında tarixi məlumat, nota yazılması və tədqiq olunması. Muğamda şöbə, guşə anlayışları və onların formayaradıcı, dramaturgiya xüsusiyyətləri. Muğamlarda bərdaşt, ayaq və onların funksiyaları. Muğamın forma, məqam, melodiya, ritm, ifa xüsusiyyətləri. Muğam və məqam. Muğam-dəstgahın quruluşu. Muğam ifaçıları. Muğam bəstəkar yaradıcılığında.

Zərbi-muğam janrı. Tərifi. Etimologiyası. Təsnifatı. Janr haqqında tarixi məlumat. Janrın nota yazılması və tədqiq olunması. Zərbi-muğamların forma, məqam, melodiya, ritm, ifa xüsusiyyətləri. Zərbi-muğam və şikəstələr ifaçılıqda. Zərbi-muğam və şikəstələr bəstəkar yaradıcılığında.

 

Azərbaycan təsnif və rəngləri (tarixi-nəzəri aspektdə)

 

Təsnif – şifahi ənənəli professional musiqinin vokal janrı kimi. Təsnif – xanəndə ifaçılığının və yaradıcılığının inkişaf məhsuludur. Təsniflər – “ənənəvi şəhər romansları” kimi. Təsniflərin növləri. Təsniflər – müstəqil vokal-instrumental, musiqi-poetik janr kimi. Klassik qəzəllərin musiqi ilə oxunması. Təsnif janrının yaranma və inkişafına orta əsr klassik poeziyasının təsiri. Heca və qəzəl şeirinin təsniflərin bədii-emosional, bədii obraz xüsusiyyətlərinə, forma, melodiya və metr-ritm quruluşuna təsiri. Təsnif janrının yaranması və inkişafında muğam sənətinin rolu. Təsniflərin muğamlarla əlaqəsi. Təsniflərin adlandırılma ənənəsi. Muğam dəstgahlarının quruluşunda təsniflərin yeri və rolu. Təsniflərin forma, məqam, melodiya, metr-ritm xüsusiyyətləri.

Rəng – şifahi ənənəli professional musiqinin instrumental janrı kimi. Rəng – sazəndə ifaçılığının və yaradıcılığının inkişaf məhsuludur. Rəng – “ənənəvi instrumental pyes” kimi. Rənglərin təsnifatı.

Rənglərin muğam sənəti ilə əlaqəsi. Dəstgahlarda, kiçik həcmli muğamlarda, zərbi-muğamlarda rənglər. Rənglərin adlandırılma ənənəsi. Dəstgah muğamlarda rəng, dəraməd və diringilərin bədii-emosional, dramaturji, formayaradıcı rolu. Rənglərin forma, məqam, melodiya, metr-ritm xüsusiyyətləri.

 

M.S.İsmayılovun musiqi sənətinə aid elmi əsərlərinin təhlili

 

“Azərbaycan xalq musiqisinin janrları” monoqrafiyasının təhlili. “Azərbaycan xalq musiqsinin məqam və muğam nəzəriyyəsinə dair elmi-metodik oçerklər” monoqrafiyasının təhlili. “Azərbaycan musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsi“ dərs vəsaitinin təhlili. “Azərbaycan xalq musiqisinin məqamlarının stuktur xüsusiyyətləri” (rus dilində) metodik tövsiyəsinin təhlili.

 

Orta Asiya alimlərinin musiqi risalələri və onların şərhi

 

Əbu Nəsr əl-Fərabinin (871-950) elmi irsində musiqi risalələri və musiqinin elmi məsələləri. “Kitab əl-musiqi əl-kəbir”, “Kitab əl-musiqi”, “Kitabün fi-ixsail-ülum”, “Kitabün fi-ixsail-ika” risalələri.

Əbu Əli ibn Sinanın (980-1037) çoxşaxəli yaradıcılığı və fəaliyyətində musiqi. “Kitabül-şəfa”, “Donişnamə”, “Risaleyi fi-ilmil musiqi”, “Kitabül-nicat” risaləsində musiqi nəzəriyyəsinə, musi-qinin tətbiqinə və təsirinə dair fikirlər.

Əbdürrəhman Cami (1414-1492). “Risolai-musiqi”.

Nəcməddin Koukəbi əl-Buxari. (XV-XVI əsrlər). “Risolai-musiqi”. Dərviş Əli Çəngi (XVI əsrin II yarısı – XVII əsrin əvvəlləri) “Risolai – musiqi”.

 

Azərbaycan caz musiqisində xalq musiqi janrlarının təzahürü

 

Caz və muğam. Ortaq cəhətlərin müqayisəsi. Caz və muğamda kanon və improvizə amillərinin vəhdəti. Azərbaycan musiqisində muğam-caz istiqaməti.

Etnocaz və onun təmayülləri. Azərbaycan xalq mahnılarının caz üslubunda oxunması və instrumental ifası. Xanəndə ifasının və xalq çalğı alətlərinin (tar, ud) caz ifaçılığında tətbiqi.

 

Rus musiqişünas alimlərinin Azərbaycan xalq və şifahi ənənəli musiqi nümunələrinin toplanmasında, nota yazılmasında və tədqiqində rolu

 

V.Belyayevin Azərbaycan musiqi tarixinə, am və aşıq sənətinə, xalq çalğı alətlərinə dair oçerkləri və məqalələri. V.Vinoqradovun “Üzeyir Hacıbəyov və Azərbaycan musiqi”, “Fikrət Əmirovun musiqi dünyası”, “İran musiqinin klassik ənənələri” kitablarında (rus dilində) Azərbaycan ənənəvi musiqisi problemləri.

V.Krivonosovun Azərbaycan xalq musiqisi yaradıcılığını səciyyələndirilməsi, nümunələrin nota yazılması, təsnifatı və təhlili.

Azərbaycandan kənarda fəaliyyət göstərən musiqişünas D.Məmmədbəyovun “Azərbaycan xalq lirik mahnıları” (rus dilində) toplusu, “Muğam ustası Əhməd Bakıxanov” kitabı; T.Cənizadə, V.Yunusovanın, F.Çələbiyevin Azərbaycan muğam sənətinə dair tədqiqatları.

 

Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında xalq musiqisindən istifadə üsulları

 

Toplama və notayazma. Sitat metodu ilə istifadə. Yaradıcı təxəyyüllə istifadə. Xalq musiqi nümunələrinin işlənilməsi. Bu üsulların Azərbaycan bəstəkar musiqisində və ayrı-ayrı sənətkarların yaradıcılığında inkişaf mərhələləri. Bəstəkarların yanaşma metodlarının fərqli və oxşar cəhətləri.

 

Azərbaycan bəstəkarlarının xalq çalğı alətləri orkestri üçün yazılmış “konsert”ləri

 

S.Rüstəmovun tar ilə xalq çalğı alətləri orkestri üçün Konserti. S.Ələsgərovun tar ilə xalq çalğı alətləri orkestri üçün N 1, 2 və 3 konsertləri. Ə.Rəhmətovanın tar ilə xalq çalğı alətləri orkestri üçün konsert.

 

XX əsrdə görkəmli Azərbaycan musiqişünasları və onların tədqiqat əsərlərinin şərhi

 

Ə.Bədəlbəylinin “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti” kitabı. M.S.İsmayilovun “Azərbaycan xalq musiqisinin janrları”, “Azərbaycan xalq musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsinə dair elmi-metodik oçerklər” monoqrafiyaları. E.Abasovanın muğam haqqında məqalələri. İ.Abezqauzun Ü.Hacıbəyli yaradıcılığına dair monoqrafiyası. İ.Əfəndiyevanın “Muğamların nota yazılışı və nəşri tarixindən”, “Muğam və müasirlik” məqalələri. E.Babayevin “Azərbaycan muğam dəstgahlarında ritmintonasiya problemləri” monoqrafiyası. R.Zöhrabovun “Azərbaycan muğamının nəzəri problemləri” monoqrafiyası. S.Seyidovanın “Qədim Azərbaycan mərasim musiqisi” dərs vəsaiti.

 

XX əsr bəstəkarlarımızın opera, balet, musiqili komediya əsərlərində xalq çalğı alətlərindən istifadə məsələləri

 

XX əsr Azərbaycan bəstəkarlarının opera, balet, musiqili komediya əsərlərində XÇA-dən istifadənin ümumnəzəri aspektləri və əsas yaradıcılıq məqsədləri. Ü.Hacıbəylinin operalarında və musiqi komediyalarında XÇA-nin istifadəsi. M.Maqomayevin “Şah İsmayıl” operasında XÇA-nin tətbiqi. Ə.Bədəlbəylinin “Qız qalası” baletində XÇA-nin istifadəsi. C.Cahangirovun “Xanəndənin taleyi” operasında XÇA-nin tətbiqi. V.Adıgözəlov “Natəvan” operasında XÇA-nin funksiyası.

 

Azərbaycan xalq çalğı alətlərinin şərhi və onların bəstəkarlarımızın yaradıcılığında istifadə üsulları

 

Azərbaycan xalq çalğı alətlərinin musiqi tarixində və mədə-niyyətində yeri və rolu. Xalq çalğı alətlərinin təsnifatı. Xalq çalğı alətlərinin tarixi, morfologiyası, ifaçlığı, tətbiqi. Xalq çalğı alətləri haqqında məlumat verən qədim və orta əsr mənbələri.

Müxtəlif janrlarda yazılmış əsərlərdə xalq çalğı alətlərindən istifadə. Simfonik orkestr tərkibində xalq çalğı alətlərindən istifadə. Xalq çalğı alətləri ilə orkestr üçün konsertlər, pyeslər. Xalq çalğı alətləri (tar, kamança, qanun, balaban) ilə fortepiano üçün əsərlər.

 

Ü.Hacıbəylinin bəstəkarlıq yaradıcılığında muğamlardan və aşıq musiqisindən istifadə məsələləri

 

Ü.Hacıbəyli yaradıcılığının və sənətkarlığının milli qaynaqları, muğamlardan sitat kimi istifadə olunması. Ü.Hacıbəylinin operalarında, musiqi komediyalarında, kamera musiqisində muğamların forma, melodiya, məqam xüsusiyyətlərindən istifadə məsələləri. Ü.Hacıbəylinin “Əsli və Kərəm”, “Koroğlu” operalarında, “Aşıqsayağı” triosunda aşıq musiqisinin melodiya, məqam, kök, ritm, üslub xüsusiyyətlərindən istifadə olunması.

 

Müasir Azərbaycan musiqişünasları və onların tədqiqatlarının Şərq aləmində yeri

 

Z.Səfərovanın ənənəvi Şərq musiqisinə, mənbəşünaslığa, orta əsrlərin Şərq musiqi elminə, Ü.Hacıbəylinin yaradıcılığına, klassik muğam ifaçılığına dair əsərləri.

R.Zöhrabovun “Azərbaycan muğamları” dərs vəsaiti. R.Məmmədovanın musiqi türkologiyası, müqayisəli musiqişünaslıq, muğam nəzəriyyəsi haqqında monoqrafiya və məqalələri. M.Kərimovun “Azərbaycan musiqi alətləri” dərs vəsaiti. R.İmraninin “Muğam tarixi” monoqrafiyası. S.Bağırovanın beynəlxalq musiqişünaslıq simpoziumlarında Azərbaycan muğam sənətinə dair məruzələri. H.Adıgözəlzadənin “Azərbaycanda etnomusiqişünaslığın təşəkkülü və inkişafı” dərs vəsaiti (rus dilində). İ.Köçərlinin “Aşıq sənəti: sinkretizm və sintez problemləri”, “Aşıq sənəti: musiqili-poetik janrlar” monoqrafiyaları. N.Rəhimbəylinin “Aşıq Qərib” dastanının melo-poetik xüsusiyyətləri” dissertasitası; “Rast” məqamına əsaslanan aşıq havalarının təhlili”, “Şur və Segah məqamlarına əsaslanan aşıq havalarının təhlili” dərs vəsaitləri. Z.Dadaşzadənin Şərq və Qərb musiqi təfəkkürü kontekstində Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığına dair kitabları və məqalələri. C.Mahmudovanın təsnif və mahnı janrına dair tədqiqatları. K.Dadaşzadənin “Dastanın işarə sistemi” monoqrafiyası (rus dilində). G.Mahmudovanın ənənəvi musiqidə ostinatlılıq məsələlərinə dair nəzəri tədqiqatları. C.Həsənovanın “Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında milli ladların təzahürü”, “Azərbaycan musiqisinin məqamları” dərs vəsaitləri. A.Nəcəfzadənin “Azərbaycan idiofonlu çalğı alətləri”, “Etnoorqanologiya” dərs vəsaitləri. İ.Pazıçevanın ənənəvi musiqidə variantlılıq məsələlərinə dair nəzəri tədqiqatları. T.Məmmədəliyevanın caz və muğam əlaqələrinə dair tədqiqatları. “Muğam aləmi” Beynəlxalq elmi simpoziumlarında Azərbaycan musiqişünaslarının məruzələri.

 

Azərbaycan bəstəkarlarının xor muğamlarının şərhi

 

Xor ifaçılığı və Azərbaycan xalq musiqisi. Ü.Hacıbəylninin operlarındaki xorlarda muğamın rolu. Xor fakturasında muğamların tətbiqi. Xor üçün muğamların yazılması. N.Əliverdibəyovun a kapella üçün “Bayatı-Şiraz” əsəri. C.Cahangirovun “Azad” operasının III pərdəsində “Cahargah” xoru. O.Rəcəbovun a kapella üçün “Segah” əsəri.

 

Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları”

kitabının yeni redaktəsi

 

Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasında “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” kitabının yeni redaktədə nəşri musiqi nəzəriyyəsinin və təhsilinin müasir inkişaf mərhələsinin tələbi kimi. Yeni redaktədə “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” kitabının müasir təhsil və tədrisin tələblərinə uyğunlaşdırılması. Yeni redaktənin ixtisaslaşmada, milli məqamların nəzəri və praktik öyrə-dilməsində, mükəmməl mənimsənilməsində üstünlükləri.

Yeni redaktə Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının ənənəvi musiqisinin məqam nəzəriyyəsinə dair elektron dərs vəsaitidir. Yeni redaktənin quruluşu, mündəricatı, məzmunu, əlavələri, didaktik təminatı.

Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestri

 

Radio komitəsi nəzdində Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestrinin yaranması tarixi. Orkestrin təşkilində və inkişafında Ü.Hacıbəylinin tarixi rolu. İlk tərkib və əsərlər. Sonrakı mərhələlərdə Avropa xalq çalğı alətlərinin orkestrə daxil edilməsi. Orkestrin fəaliyyəti və nailiyyətləri. Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestrinə daxil olan alətlərin növləri, partiturada yeri. Kök, transpozisiya, diapazon xüsusiyyətləri. Azərbaycan Dövlət Xalq çalğı alətləri orkestrinin yaranması, fəaliyyəti və nailiyyətləri.

 

 

 

ƏDƏBİYYAT

 

Azərbaycan dilində

 

1. Abdullayeva S.A. Azərbaycan xalq çalğı alətləri(musiqişünaslıq-orqanoloji tədqiqat). – Bakı, Adiloğlu, 2002. – 454 s.
2. Abdullayeva S.A. Azərbaycan musiqisi və təsviri sənət. – Bakı, Oğuz eli, 2010. – 416 s.
3. Abdullayeva S.A. Azərbaycan folklorunda çalğı alətləri. – Bakı, Adiloğlu, 2007. – 216 s.
4. Abdullayeva S.A. Azərbaycan xalq çalğı alətlərinin öyrənilməsinin əsas istiqamətləri //Azərbaycan milli musiqisinin tədqiqi istiqamətləri: Məq.topдusu. I buraxılış. – Bakı 1992, s. 94-96
5. Abdullayeva S.A. Çalğı alətlərimizin yayılma hüdudları // Tarixi yaşadan unudulmuş musiqi alətləri: Elmi məq. toplusu. – Bakı, Mütərcim, 2011, s.27-46.
6. Abdullayeva S.A. Səfiəddin Urməvinin ixtira etdiyi alətlər. – “Qobustan”, 1988, N 3, s. 66-67
7. Abdullayeva Z. Azərbaycan xalq musiqisi yaradıcılığı (mahnılar, rəqslər, muğamlar): Dərs vəsaiti. – Bakı, Elm və təhsil, 2011- 144 s.
8. Abdullazadə G.A. Qədim və orta əsrlərin musiqi mədəniyyəti. – Bakı, Qartal, 1996. – 288 s.
9. Abdullazadə G.A. Azərbaycan etnomusiqişünaslığına dair mülahizələr // Azərbaycan milli musiqisinin tədqiqi problemləri: Məq.toplusu, II. – Bakı, 1996. – s.3-4.
10. Abduləliyev A.Ə. B.X.Hüseynli – Alim. Pedaqoq. Bəstəkar. //Azərbaycan milli musiqisinin tədqiqi problemləri: Məqalələr toplusu. III buraxılış. – B.: Elm, 1999. – s.220-235.
11. Abduləliyev A.Ə. Etnomusiqişünaslıq tədrisi beynəlxalq musiqi-təhsil sistemlərində və Bakı Musiqi Akademiyasında // “Konservatoriya”. – 2009, N 3-4. – s.32-49.
12. Abduləliyev A.Ə. Folklorizm: Termin, problem, proses //“Musiqi dünyası”. – 2006, N 3-4.
13. Abduləliyev A.Ə. Şifahilik muğamın tarixi mövcudluğunun və varisliyinin əsas prinsipi kimi //“Muğam aləmi” I Beynəxalq elmi simpoziumunun materialları. – B.: Şərq-Qərb, 2009. – S. 17-25.
14. Azərbaycan xalq musiqisi: Oçerklər. – Bakı, Elm, 1981. – 197 s.
15. Babayev E.Ə. Azərbaycan muğam dəstgahlarında ritmintonasiya problemləri. – Bakı, Ergün, 1996. – 126 s.
16. Babayev E.Ə. Ənənəvi musiqimiz. – Bakı, Elm, 2000. – 113 s.
17. Babayev E.Ə. Şifahi ənənəli Azərbaycan musiqisində intonasiya problemləri. – Bakı, Elm, 1998. – 146 s.
18. Bədəlbəyli Ə.B. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti – Bakı, Elm, 1969. – 248 s.
19. Bülbül. Seçilmiş məqalə və məruzələri. – Bakı, 1968.
20. Eldarova Ə.M. Azərbaycan aşıq sənəti. – Bakı, Elm, 1996. – 168 s.
21. Əbdülqasımov V.Ə. Azərbaycan tarı.- Bakı, İşıq, 1989. – 96 s.
22. Ələsgərov S.Ə., Abdullayeva S.A. Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestri və orkestrləşdirmə. – Bakı, Maarif, 1996. – 172 s.
23. Əliverdibəyov A.Ə. Rəsmli musiqi tarixi. /Transliterasiyası, tədqiqi və lüğətin tərtibçisi A.Xəlilova. – Bakı, Şuşa, 2001. – 232 s.
24. Əsədullayev A.M. İnstrumental muğamlar və onların ifaçılıq məziyyətləri: Sənətşünas. namizədi…dis.avtoreferatı. – Bakı, 2007. – 21s
25. Əsədullayev T.M. Kamança ifaçıları və onların muğam sənətinin inkişafında rolu və əhəmiyyəti: Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru…dis.avtoreferatı. – Bakı, 2015, 27 s.
26. Hacıbəyli Ü. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları. Elektron nəşr. – Bakı, Musiqi dünyası, 2002-2004. http://musbook.musigi-dunya.az/index.html
27. Hacıbəyov Ü.H. Seçilmiş əsərləri. II cild. – Bakı, Azərb.SSR EA nəşriyyatı, 1965.
28. Hacıbəyov Ü.H. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları. – Bakı, Yazıçı, 1986. – 154 s.
29. Hacıbəyov Ü.H. Azərbaycan musiqi həyatına bir nəzər // Seçilmiş əsərləri. II c. – Bakı, Azərb.SSR EA nəşriyyatı, 1965. – s. 215-225.
30. Hacıbəyov Ü.H. Azərbaycan türk xalq musiqisi haqqında.//Seçilmiş əsərləri. II c. – Bakı, Azərb.SSR EA nəşriyyatı, 1965. – s. 254-259.
31. Hacıbəyov Ü.H. Şərq musiqisi haqqında Qərb alimlərinin təfsiri. //Seçilmiş əsərləri. II c. – B., Azərb.SSR EA nəşriyyatı, 1965, s. 233-238.
32. Həsənov K. Azərbaycan qədim folklor rəqsləri – B., İşıq 1988. – 129 s.
33. Həsənova C.İ. Azərbaycan bəstəkarlarıın əsərlərində milli ladların təzahürü: Dərs vəsaiti. – Bakı, Mars-print, 2004.- 136 s.
34. Həsənova C.İ. Azərbaycan musiqisinin məqamları: Dərs vəsaiti. – B.: Elm və təhsil, 2012. – 232 s.
35. Həsənova C.İ. Azərbaycan musiqişünaslığında və bəstəkar yaradıcılığında milli ladların təzahür aspektləri: sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru…disser. avtoreferatı. – B.: Mütərcim, 2011. – 45 s.
36. Həsənova C.İ. Musiqi elmində məqam nəzəriyyəsinin təşəkkülü və təkamülü məsələləri. // “Konservatoriya”, 2010, N 1. – s. 47-58.
37. Hüseyni Ə. Orkestrin ulu babası. –“Ədəbiyyat və incəsənət”, 1976, 7 avqust.
38. Hüseynli B.X. Azərbaycan xalq rəqs musiqisinin janr təsnifatı. //Azərbaycan incəsənəti. Məq.toplusu. XII c. – Bakı, Azərb.SSR EA nəşriyyatı, 1968.
39. Hüseynli B.X. Azərbaycan intrumental xalq rəqs musiqisi //Azərbaycan xalq musiqisi: Oçerklər. – Bakı, Elm, 1981. – s. 168-197.
40. İmrani R.H. Azərbaycan muğam sənətinin tarixi və elmi-nəzəri əsasları: Sənətş. doktoru a.d. … dissretasiyanın avtoreferat. – Bakı, 1998. – 49 s.
41. İmrani R.H. Muğam tarixi. – Bakı, Adiloğlu, 1998. – 251 s.
42. İsmayılov M.C. Azərbaycan xalq musiqisinin janrları. – Bakı, İşıq, 1984. – 100 s.
43. İsmayılov M.C. Azərbaycan xalq musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsinə dair elmi-metodik oçerklər. – Bakı, Elm, 1991. – 120 s.
44. İsmayılov M.C. Azərbaycan musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsi. Dərs vəsaiti. – Bakı, 2016. – 224 s.
45. Kərim M.T. Azərbaycan musiqi alətləri. Dəsr vəsaiti. – Bakı, Mütərcim, 2011. – 96 s.
46. Kərimov M.T. Azərbaycan qədim simli çalğı alətləri (tarixi-nəzəri, bərpa və təkmilləşdirmə məsələləri): Sənətş. e.n… dis. avtoreferatı): Sənətş. e.n…. dis. avtoreferatı. – Bakı,1995, 24 s.
47. Kərimov M.T. Azərbycan musiqi alətləri. – B., Yeni nəsil, 2002.-175s.
48. Kərimova T.M. Ana folkloru: Laylalar, oxşamalar, bəsləmələr. – Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı, 1994. – 48 s.
49. Qasımov Q. Nizami və Azərbaycan musiqisi. – “Elm və həyat”, 1979, N 11. – s.29-30.
50. Qasımov Q. Orta əsr musiqi-estetik baxışlarınını bəzi məsələlərinə dair. – “Elm və həyat”, 1974, N 11, s.26-37.
51. Quliyeva A.M. Azərbaycan xalq musiqisinin toplanılması, yazılması və işlənməsində Səid Rüstəmovun rolu: Sənətşünaslıq üzrə f.d…. dis.avtoreferatı. – Bakı, 2007. – 22 s.
52. Quliyev M.B. Azərbaycan xalq çalğı alətlərinin təşəkkülü, formalaşması və ansambllarda rolu. – B., Maarif, 1997. – 222 s.
53. Quliyev M.B. Muğam sənətində ifaçılıq məsələləri. Dərslik. – B., MBM, 2013. – 143 s.
54. Qulyev O. Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestri. – Bakı, İşıq, 1980.
55. Mahmudova C.E. Azərbaycan xalq və bəstəkar mahnılarının mətn xüsusiyyətləri. – Bakı, 2014. – 112 s.
56. Marağalı Ə. Musiqi alətləri və onların növləri (farscadan tərcümə M.Müsəddiq). – “Qobustan”, 1977, N 1, s.74-79.
57. Məmmədova G. Naxçıvan musiqi folkloru – Bakı, ADPU-nin nəşriyyatı, 2012. – 235 s.
58. Məmmədov T.A. Audiovizual etnomusiqişünaslıq musiqi elminin aktual istiqaməti kimi //”Musiqi dünyası”. – 2004, N 1. – s. 101-104.
59. Məmmədov T.A. Azərbaycan aşıq yaradıcılığı: Dərslik. – Bakı, Apostrof, 2011. – 648 s.
60. Məmmədov T.A. Azərbaycan xalq-professional musiqisi: Aşıq sənəti. Ali məktəblər üçün dərs vəsaiti. – B.: Şur, 2002. – 96 s.
61. Məmmədov T.A. Koroğlu aşıq havaları. – Bakı, 2010. – 375 s.
62. Mirzə bəy. Musiqi risaləsi. /Farscadan tərcümə, izahlar və şərhlər G.Şamillinindir. – B.: Azərbaycan, 1995. – 88 s.
63. Muğam ensiklopediyası /Heydər Əliyev Fondunun layihəsi və nəşri. – Bakı, Şərq-Qərb, 2008.
64. Nəcəfzadə A.İ. Azərbaycan idiofonlu çalğı alətləri (orqanoloji-tarixi tədqiqat). – Bakı, MBM, 2010.- 280 s.
65. Nəcəfzadə A.İ. Azərbaycan nəfəs alətləri (ortanoloji-tarixi tədqiqat): sən. nam. … dis. avtoreferatı. – Bakı, 2006. – 26 s.
66. Nəvvab M.M. Vüzuhül-ərqam (Risaləni çapa hazırlayan, ön söz və şərhlərin müəllifi Zemfira Səfərova). – Bakı, Elm, 1988. – 84 s.
67. Rəhimbəyli N. Rast məqamına əsaslanan aşıq havalarının təhlili. – B.: Elm və təhsil, 2016. – 256 s.
68. Rəhimbəyli N. Şur və Segah məqamına əsaslanan aşıq havalarının təhlili. – B.: Elm və təhsil, 2016. – 276 s.
69. Rəhimova A.E. Şifahi ənənəli Azərbaycan musiqisinin janrlararası və bədii əlaqələri: Sənətşünaslıq elmləri doktoru…dis.avtoreferatı. – Bakı, 2016.
70. Rəhmətov Ə.M. Azərbaycan xalq çalğı alətləri və onların orkestrdə yeri. – B.: İşıq, 1980. – 108 s.
71. Seyidova S.A. Qədim Azərbaycan mərasim musiqisi: ali və orta ixtisas musiqi məktəbləri üçün dərs vəsaiti. – Bakı, 1994. – 99 s.
72. Səfərova Z.Y. Azərbaycan musiqi elmi (XIII-XX əsrlər) B.: Elm, 1998 – 584 s.
73. Səfərova Z.Y. Əbdülqadir Marağai. – Bakı, Təbriz, 1997. – 62 s. .
74. Səfərova Z.Y. Qədim Azərbaycan musiqi terminləri lüğəti.- Bakı, Təbriz, 1977. – 56 s.
75. Səfərova Z.Y. Səfiəddun Ürməvi. – Bakı, Ergün, 1995. – 160 s.
76. Səfərova Z.Y. Səfiəddin Ürməvinin risalələrində musiqi alətlərinin şərhi, bərpası və inkişafı haqqında. – “Musiqi dünyası”, 2011, N 2 (47), s. 3-5.
77. Şipoş Y. Azərbaycan el havaları musiqinin ilkin qaynaqlarında. / İngilis dilindən tərcümə edən.: R.N.Qurbanov, G.K.Məmmədova. – B.: Əbilov, Zeynalov və oğulları, 2006. – 604 s.
78. Ürməvi S. Kitabül-ədvar./İxtisas redaktoru, ön söz və şərhlərin müəllifi Z.Səfərova. – B.: Şərq-Qərb, 2006, 208 s.
79. Şirvani F. Musiqi məcəlləsi. – Bakı, Şərq-Qərb, 2006. – 216 s.
80. Şuşinski F. Azərbaycan xalq musiqiçiləri. – B., Yazıçı, 1985. – 478 s.
81. Zöhrabov R.F. Azərbaycan muğamları. – Bakı, Təhsil, 2013.
82. Zöhrabov R.F. Azərbaycan rəngləri. – Bakı, Mars-print, 2006. – 248 s.
83. Zöhrabov R.F. Muğam. – Bakı, Azərnəşr, 1991. – 219 s.
84. Zöhrabov R.F. Zərbi-muğamlar. – Bakı, Mars-print, 2004. – 406 s.
85. Zöhrabova L.R. Azərbaycan xalq rəqslərinin lad-məqam xüsusiyyətləri. Dərs vəsaiti. – B., Mars-print, 2013. – 124 s.

 

Rus dilində

 

86. Абасова Э.А., Мамедов Н.Г. Роль и значение мугама в историчеcком процессе развития азербайджанской музыки.// Традиции музыкальных культур народов Ближнего и Среднего Востока и современность. – М., Советский композитор, 1987, с. 43-46.
87. Абасова Э.А., Карагичева Л.В., Касимова С.Д., Мехтиева Н.А., Тагизаде А.З. История азербайджанской музыки. Часть I. Учебник для высших и средних специальных учебных заведений. – Б., Маариф, 1992. – 335 с.
88. Абдуллазаде Г. Философская сущность азербайджанских мугамов. – Б., 1985.
89. Агаева С.Х. Абдулгадир Мараги и его музыкально-теоретическое наследие: Автореф. дис. канд.иск. – М.: ВНИИ искусствознания, 1979. – 19 с.
90. Агаева С.Х. Термин «мугам» в трактатах Абдулгадира Мараги (XIV-XV вв.) // Макомы, мугамы и современное композиторское творчество: Материалы Межреспубликанской научной конференции (Ташкент, 10-14 июля, 1975) /Отв. ред.: Ф.М.Кароматов. – Ташкент: Гили им. Г.Гуляма, 1978. – с.54-59
91. Адигезал-заде Г.А. Становление и развитие этномузыковедения в Азербайджане. – Б.: Адильоглы, 2006. – 328 с.
92. Азимова А.Н. Вопросы синтаксиса восточной монодии. Ташкент, Фан, 1987. – 89 с.
93. Актуальные проблемы изучения музыкальных культур стран Азии и Африки. Сб. статей. – Ташкент, 1983.
94. Аллахвердиева Э.П. Сравнительный анализ ладовых систем в музыке народов Ближнего Востока: Автореф. дис… д-ра филос. – Б., 2007, 28 с.
95. Алекперова А.М. Хороводные танцы яллы Нахичеванской зоны. Некоторые аспекты музыкальной культуры, разновидности и классификация танцев, мелодические и ритмические особенности: Автореферат дис… канд. иск. – Баку, 1994. – 22 с.
96. Алекперова Н.И. Музыкальная культура Азербайджана в древности и раннем средневековья. – Баку, Азернешр, 1995.
97. Байрамалибейли Н.Э. Жанр симфонического мугама и его художественно-историческое значение: Автореф.дис… канд.иск. – Баку, 1994.
98. Багирова С. Азербайджанский мугам. Статьи, исследования, доклады. Т. 1. – Б., 2007.
99. Беляев В.М. Азербайджанская народная песня //О музыкальном фольклоре и древней письменности: Сб.статей. – М.: Советский композитор, 1971. – с.108-162.
100. Беляев В. Музыкальная культура Азербайджана //Очерки по истории музыки народов СССР. Вып.2. – М., Музгиз, 1963.
101. Борбад, эпоха и традиции культуры. Сб. статей. – Душанбе: Дониш, 1989. – 329 с.
102. Вопросы музыковедения Узбекистана. Сб. научных трудов. – Ташкент, 1982. – 147 с.
103. Виноградов В.С. Классические традиции иранской музыки. – М., Сов. композитор, 1982. – 183 с.
104. Виноградов В.С. Музыка советского Востока. О унисона до полифонии. – М., 1968.
105. Внеевропейские музыкальные культуры: Вопросы изучения традиций. Сб.трудов. – М., ГМПИ, 1988. – 152 с.
106. Галицкая С.П. Теоретические вопросы монодии. – Ташкент: ФАН, 1981. – 90 с.
107. Джами А. Трактат о музыке. – Ташкент, 1960.
108. Джанизаде Т.М. Азербайджанские мугамы: Проблема музыкального мышления в искусстве «макамат»: Авт.дис…канд. иск.- М.: 1984. – 22 с.
109. Джумаев А. Музыкально-эстетические взгляды Абу Али ибн Сины // Музыка народов Азии и Африки: Сб.статей. Вып. 4. – М., 1984.
110. Зохрабов Р.Ф. Азербайджанские теснифы. – М.: Советский композитор, 1983. – 328 с.
111. Зохрабов Р.Ф.Теоретические проблемы Азербайджанского мугама. – Баку, Шур, 1992. – 250 с.
112. Исазаде А.И. Азербайджанская народная музыка (истоки, проблемы собирания и исследования): Автореферат дис…доктора иск. – Киев, 1988.
113. Исмаилзаде Р.Ю. Азербайджанские народные песни: Автореферат дис… канд.иск. – Баку, 1974.
114. Исмайлов М.Дж., Карагичева Л.Е. Народная музыка Азербайджана //Азербайджанская музыка: Сб.статей. – М.: Музгиз, 1961. – с.5-63.
115. Исторические взаимосвязи музыкальных культур. Сб.научных трудов. – СПб, 1992. – 268 с.
116. Кривоносов В. Азербайджанский музыкальный фольклор //Искусство азербайджанского народа: Сб.статей. – М.-Л.: Искусство, 1938.- с.31-43.
117. Макомы, мугамы и современное композиторское творчество: Материалы межреспубликанской научно-теоретической конференции. – Ташкент, ГИЛИ, 1978. – 260 с.
118. Мамедова Р.А. Музыкальная тюркология. – Б.: Элм, 2002. – 88 с.
119. Мамедова Р.А. Музыкально-эстетические особенности азербайджанских мугамов. – Б., 1987.
120. Матякубов О. Фараби об основах музыки Востока. Ташкент, 1986.
121. Махмудова Г. Остинатность в музыке устной традиции Азербайджана. – Б., Адилоглу, 2001. – 151 с.
122. Музыкальные культуры мира: проблемы изучения. Материалы межд.научных конференций. Вып. 1-2. /Ред.-сост. В.Н.Юнусова, А.В.Харуто. – М.: МГК, 2008.
123. Музыкальные культуры народов: Традиции и современность. Сб. материалов VII международного музыкального конгресса. – М.: Сов. композитор, 1973.
124. Музыка народов Азии и Африки. Вып.1-5. – М., Сов. Композитор, 1969-1987.
125. Пазычева И.В. Вариантность в азербайджанской музыке. – Баку, 2015.- 376 с.
126. Профессиональная музыка устной традиции народов Ближнего, Среднего Востока и современность: Материалы первого международного музыковедческого симпозиума. – Ташкент, ГИЛИ, 1981, 312 с.
127. Садыкова В.Н. Проблемы формообразования в азербайджанских инструментальных мугамных импровизациях. – Автореф. дис… канд. иск. – Л., 1981.
128. Собиров А.Р. Развитие музыкальной науки в Центральной Азии в средние века // Вопросы исторической науки: материалы III Междунар. науч. конф. (г. Москва, январь 2015 г.). — М.: Буки-Веди, 2015. — С. 128-130. — URL https://moluch.ru/conf/hist/archive/128/6992/
129. Традиции музыкальных культур народов Ближнего и Среднего Востока и современность: Материалы межд. научного симпозиума. Самарканд, 7-12 октября, 1983. – М.: Сов. композитор, 1987.
130. Фархадова С.Т. Муга – монодия как тип мышления. – Б., Элм, 2001.
131. Фархадова С.Т. Обрядовая музыка Азербайджана (на примере траурных песнопений и свадебных песен) / Ред.: проф. Касимова С.Д. – Б.: Элм, 1991.- 132 с.
132. Халыкзаде Ф.Х. Ритмика азербайджанской народной музыки: Авт. дис… канд. иск. – Москва, 1985. – 22 с.
133. Юнусова В.Н. Российское музыкальное востоковедение: перекресток научного знания Востока и Запада //Влияние Востока на искусство и науку в мире: Материалы научно-практической конференции. – М., Институт востоковедение РАН, 20-22 марта, 2013.
134. Юсифова А.Н. Проблема становления и развития транскрипции, обработки, аранжировки в азербайданской музыке: Автореф…дис.канд.иск. – Баку, Чашыоглу, 1997. – 25 с.